We kennen verschillende ziekten die kunnen worden overgebracht door tekenbeten. Maar dat daar ook een vleesallergie onder kan vallen is veel minder bekend. Toch blijkt een schapenteek naast de ziekte van Lyme ook een allergie voor rood vlees te kunnen veroorzaken. Hierbij treden na het eten van vlees onder meer jeuk en galbulten op. Daarnaast zijn ook andere verschijnselen mogelijk zoals klachten aan de luchtwegen en maag- en darmklachten. Soms doen zich zelfs gevaarlijke reacties voor, zoals een anafylactische shock.
Deze ziekte die eigenlijk pas in 2009 voor het eerst is beschreven, heet officieel het alfa-galsyndroom. Het ontstaat door de aanmaak van IgE-antilichamen tegen het koolhydraat galactose-α-1,3-galactose (alfa-gal) na een tekenbeet. Na het eten van zoogdierenvlees ontstaat na enige uren (2-6 uur) een allergische reactie. In een recent artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde wordt door Annika Berends en Hanneke Oude Elberink, werkzaam in het UMC Groningen, een geval beschreven van een 68-jarige patiente.
Hoe het ontstaan van de ziekte precies verloopt is nog niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat tekenbeten verantwoordelijk zijn voor de overdracht van de voor mensen lichaamsvreemde stof alfa-gal. Alfa-gal van het zoogdier blijft aanwezig in het speeksel en het maag-darmstelsel van de teek. Wanneer mensen door deze teek worden gebeten, vindt overdracht van alfa-gal plaats waarop het immuunsysteem kan reageren door het aanmaken van IgE-afweerstoffen. Dit duurt ongeveer 1 tot 3 maanden. Vervolgens kan inname van alfa-gal bevattende voedingsmiddelen resulteren in een kruisreactie. Alfa-gal is vooral aanwezig in vlees dat afkomstig is van runderen, varkens, lammeren, schapen of paarden. ‘Wit’ vlees, zoals van pluimvee en vis, bevat geen alfa-gal.
Er is geen specifiek medicijn tegen het syndroom, men behandelt het als andere ernstige vormen van allergie. Patiënten moeten zowel rood vlees en nieuwe tekenbeten vermijden. Als de patiënt geen nieuwe tekenbeten oploopt, gaat de aandoening meestal vanzelf over.
Het jaarlijkse aantal tekenbeten wordt in Nederland door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) geschat op 1,3 miljoen. Het grootste risico lopen mensen die veel in de natuur zijn. Onderzoek in Duitsland heeft onlangs aangetoond dat boswachters en jagers een grotere kans hebben op vleesallergie dan personen die zich minder vaak in de natuur begeven.
Bronnen
Berends en Oude Elberink, Het alfa-galsyndroom, allergische reacties op vlees. Allergie voor zoogdierenvlees secundair aan een tekenbeet. Ned Tijdschr Geneeskd. 2017;161:D1062
Beet van schapenteek kan oorzaak zijn van vleesallergie. Volkskrant, 5 juli 2017