- Werken en cognitief verminderd functioneren
- Beroepsblootstelling en hersenziekten
- Werkstress en cognitief functioneren
- Pesticiden en Parkinson actueel
Progressieve hersenziekten zoals de ziekte van Parkinson, amyotrofische lateraal sclerose (ALS) en de ziekte van Alzheimer worden regelmatig in verband gebracht met blootstelling aan omgevingsfactoren. Het zijn aandoeningen die vooral optreden bij oudere mensen en ondanks veel onderzoek is niet volledig duidelijk hoe ze ontstaan.
Mogelijk mechanisme
Bij alle drie de genoemde hersenziekten spelen grote moleculen – meestal eiwitten – een rol die ervoor moeten zorgen dat de hersen- en zenuwcellen normaal functioneren. Deze moleculen worden steeds opnieuw aangemaakt en verschillende enzymsystemen beïnvloeden hun aanmaak en afbraak. Een van de essentiële kenmerken voor hun functioneren is de manier waarop ze gevouwen zijn. Met een toename van de leeftijd neemt het aantal moleculen dat onjuist gevouwen of beschadigd is ook toe. Deze “foute” moleculen worden als afval opgeslagen in cellen tussen de neuronen. Op den duur verstoort dit het normaal functioneren van de zenuwcellen.
Het beschadigen van de eiwitmoleculen wordt bevorderd door erfelijke factoren en door blootstelling aan chemische stoffen. Daarnaast kan ook stress en invloed van de stofwisseling een rol spelen. Er zijn verschillende systematische literatuuronderzoeken en meta-analyses verschenen over een verband tussen beroepsmatige blootstelling en neurodegeneratieve ziekten. De meest onderzochte blootstelling zijn pesticiden, metalen en blootstelling aan laag frequente elektromagnetische velden (LF-EMF).
Kwalitatief goede studies op een rij
Zweedse onderzoekers hebben deze systematische reviews en meta-analysis nu opnieuw bekeken, waarbij ze alleen de kwalitatief goede studies hebben opgenomen in het eindresultaat. Hiermee willen zo vooral de invloed van publicatie bias vermijden. Ze hebben het onderzoek uitgevoerd in overeenstemming met de Meta-analysis of Observational Studies in Epidemiology (MOOSE) en de Grading of Recommendations, Assessment, Development and Evaluations (GRADE) richtlijnen.
Er zijn 66 studies van goede kwaliteit in de meta-analyse opgenomen die allen gericht waren op blootstelling aan pesticiden, metalen of LF-EMF met als uitkomstmaat de drie genoemde hersenziekten: ziekte van Parkinson, ALS of de ziekte van Alzheimer.
Resultaten
Op basis van 19 studies is het gewogen relatief risico voor blootstelling aan LF-EMF bepaald. Dit leverde voor de drie ziekten de volgende uitkomsten op:
- ALS; RR = 1,26 (95% betrouwbaarheidsinterval (BI) 1,07–1,50)
- Ziekte van Alzheimer; RR = 1,33 (95% BI 1,07–1,64)
- Ziekte van Parkinson; RR = 1,02 (95% BI 0,83–1,26)
Op basis van 31 studies is het gewogen relatief risico voor blootstelling aan pesticiden bepaald. Dit leverde voor de drie ziekten de volgende uitkomsten op:
- ALS; RR = 1,35 (95% BI 1,02–1,79)
- Ziekte van Alsheimer; RR = 1,50 (95% BI 0,98–2,29)
- Ziekte van Parkinson; RR = 1,66 (95% BI 1,42–1,94)
Op basis van 14 studies is het gewogen relatief risico voor blootstelling aan metalen, waarvan alleen de vijf studies over blootstelling aan lood een verhoogd risico lieten zien voor ALS en de ziekte van Parkinson: RR =1,57 (95% BI 1,11–2,20). Het gewogen RR voor niet-lood blootstelling aan metalen was 0,97 (95% BI 0,88–1,06).
Conclusie
De onderzoekers concluderen dan blootstelling aan pesticiden het risico op het krijgen van een neurodegeneratieve aandoening met ten minste 50% verhoogt. Blootstelling aan lood is alleen onderzocht voor ALS en de ziekte van Parkinson en ook hier lijkt sprake van een toename van het risico met 50%. Beroepsmatige blootstelling aan LF-EMF lijkt het risico op ALS en de ziekte van Alzheimer te verhogen met circa 10%.
Bron: Lars-Gunnar Gunnarsson and Lennart Bodin Occupational Exposures and Neurodegenerative Diseases—A Systematic Literature Review and Meta-Analyses Int. J. Environ. Res. Public Health 2019, 16, 337; doi:10.3390/ijerph16030337