Bij de meeste mensen wekken de woorden ‘natuur’ en ‘natuurlijk’ positieve associaties op. Het klinkt ontspannen en gezond en zal dus goed voor je zijn. Toch kent de natuur en het werken en recreëren in de natuur ook risico’s. Voor sommige risico’s – met name die ten gevolgen van extreme weersomstandigheden – worden we gewaarschuwd.  Inmiddels heeft iedereen de codes geel, oranje en rood voor ‘extreem weer’ wel voorbij zien komen. Maar dat de natuur via dieren en planten ook risico’s op ziekte met zich mee kan brengen, wordt nog wel eens onderbelicht bij natuurpromotie. 

“Het herfstige zonlicht schijnt door de rode bessen van de kamperfoelie. Net kralen. Of snoepjes. Ze smaken branderig. Je zult niet gauw in de verleiding komen ze door te slikken. Dat is maar goed ook: kamperfoeliebessen zijn vergiftig. Het sap laat blaren achter op huid en slijmvliezen. Intens contact kan tot verbranding van de slijmvliezen leiden. Na inslikken kun je nierafwijkingen krijgen.”

Zo begint een artikel met de titel Ziek van de natuur – dat kan! geschreven door Henk van Halm op 29 juni 2006 in Trouw waarin een aantal gevaren van de natuur op een rijtje worden gezet. Het lezen waard, ook als je van misdaadseries over vergif houdt.

---

• 

• 

Reële gevaren in de natuur

Want hoewel vrijwel iedereen zal weten dat je kunt worden gebeten door een haai (zelfs Freek Vonk), associëren we dergelijke gevaren toch meer met wilde natuur in verre buitenlanden dan met een wandeling in het bos of langs het strand. In een interessant essay van Agnes van den Berg uit 2004 over de negatieve of negatief ervaren kanten van natuur wordt hier onder de titel “De verborgen angst voor de natuur” dieper op ingegaan. Ik vond het bij toeval op het internet, maar het is een interessant inkijkje in hoe mensen de natuur kunnen ervaren, hoe ze erover praten en waar de overheid rekening mee zou moeten houden bij het maken van beleid.

Van den Berg geeft ook in een tabel een overzicht van de reële gevaren van de Nederlandse natuur op basis van een aantal bronnen (Bronnen: o.a. Duijm, 2000; Passchier Vermeer e.a., 2001; Ter Hag, Blankendaal & Den Hartog, 1999). Ik heb de tabel enigszins aangevuld met risico’s die recent meer in de aandacht stonden.

Natuurkrachten		Getroffen worden door bliksem; Ongelukken door windstoten, overstromingen, hagel Hitte, zonnestraling Koude, bevriezing
Water		Verdrinken Ziekten door contact met besmet water, o.a. hepatitis A, dysenterie, E.Coli, giardia, cryptosporidium, Ziekte van Weil (leptospirose, modderkoorts) door huidcontact met water met urine van ratten; Zwemmersjeuk Blauwalg (cyanobacteriën)
Begroeing		Valpartijen; verdwalen; Vergiftiging door inslikken van o.a. hulst, kamperfoelie, klimop, lelietje van dalen, liguster, lijsterbes, maretak, taxus, vlier; Vergiftiging door eten giftige paddenstoelen; Hooikoorts door inademen van stuifmeel van o.a. berk, els, eik, esdoorn, haagbeuk, tamme kastanje, walnoot, hazelaar; Blaren op de huid door contact met (reuzen)berenklauw, St. Janskruid, wijnruit.
Grote dieren		Ongevallen door bijten of trappen (wilde) paarden; trappen en stoten runderen; Ongevallen door bijten van o.a. muizen, ratten, ganzen, vleermuizen; Hantavirus via inademen stof met poep van muizen; Cryptococcose (schimmel) door inademen stof vogelpoep; Vossenlintworm door contact met urine via bramen, frambozen of bosbessen Hondsdolheid door beten van vleermuis of vos; Vergiftiging door beet van adder.
Insecten		Allergische reacties door steken en beten van o.a. muggen, bijen, wespen, dazen, teken; Ziekte van Lyme door tekenbeten; Huidirritatie door contact met rupsharen.

Buitenwerkers

Risico’s in de natuur gaan ons allemaal aan en wanneer we alert zijn kunnen we ons er doorgaans goed tegen beschermen. Dat geldt ook voor mensen die vanwege hun beroep grote delen van hun werktijd buiten en in de natuur doorbrengen. Denk bijvoorbeeld aan boswachters, veldpolitie, hoveniers, boomchirurgen, kustwacht, strandwacht, natuurgidsen, spelleiders buitenactiviteiten, professionele buitensporters etc.

Het is van belang dat wie in de natuur werkt op de hoogte is van de mogelijke risico’s en hoe je je daartegen kunt wapenen. Of het nu gaat om bescherming tegen de zon in verband met een verhoogd risico op huidkanker of het voorkomen van insectenbeten of contact met risicovolle planten. In de komende artikelen wil ik vooral ingaan op de risico’s van contact met insecten (met name teken en muggen) en bepaalde planten. Niet om mensen ervan te weerhouden om de natuur in te gaan, maar om ze er veilig en gezond van te laten genieten.

Bronnen

De verborgen angst voor natuur
Essay en verslag debat Essay opgesteld in opdracht van InnovatieNetwerk Groene Ruimte en Agrocluster door: Agnes van den Berg, m.m.v. Silvia Blok, Alterra, Wageningen UR 2004

Duijm, F. (2000). Ziek van de natuur? Ziekterisico’s door wonen in een natuurlijke omgeving. GGD Nieuws, maart 2000

Passchier-Vermeer W., Kluizenaar Y. de, Steenbekkers J.H.M., Dongen J.E.F. van, Wijlhuizen G.J., Miedema H.M.E. (2001). Milieu en Gezondheid 2001, overzicht van risico’s, doelen en beleid. Publ. nr. 2001.95. Leiden, TNO-PG

Hag, S.M. ten, Blankendaal, F. & Hartog, P.C. den (1999). Ongevallen en geweld in recreatie en natuurgebieden. Een eerste verkenning. Amsterdam: Stichting Consument en Veiligheid.

Series Navigation

Ziekten overgebracht door teken >>