Ziektebeeld
Legionella is een infectieziekte die begint met spierpijn, hoofdpijn, gebrek aan eetlust en een gevoel van malaise (“je slecht voelen”). Dat begint meestal 14 dagen na blootstelling aan de bacterie die legionella veroorzaakt, maar het kan ook een week eerder of later zijn.
Na de eerste klachten stijgt de koorts snel tot ongeveer 40 graden en ontstaat een acute longontsteking die vaak gepaard gaat met diarree en buikpijn.
De ziekte is goed te behandelen met antibiotica wanneer ze zeer snel wordt ontdekt.
In ernstige gevallen kan de ziekte zonder tijdige en juiste behandeling dodelijk zijn.
De meeste mensen worden echter niet ziek na besmetting.
Oorzaak
Legionella wordt meestal veroorzaakt door de legionellabacterie. Daarvan bestaan veel verschillende typen. Vaak is de legionella pneumophila de oorzaak van de ziekte, maar ook de andere typen kunnen de oorzaak zijn.
De legionellabacterie komt van nature in bijna elk water voor en kan zich snel vermenigvuldigen in warm, stilstaand water bij temperaturen tussen 20˚C en 40˚C.
Besmetting kan alleen plaatsvinden door het inademen van waternevel dat met de bacterie is besmet. Waternevels ontstaan bij fonteinen, bubbelbaden, sproei-installaties, douches, koeltorens etc. Het risico is groot nadat het water langdurig heeft stilgestaan in de waterleiding.
Besmetting treedt niet op door het drinken van het besmette water.
Diagnostiek
Besmetting met de legionellabacterie kan worden aangetoond met een urinetest: een stickje wordt in urine gedoopt. De test is niet honderd procent betrouwbaar, maar werkt beter naarmate het ziektebeeld ernstiger is.
Vroeg aantonen van besmetting is belangrijk omdat men zo snel mogelijk moet beginnen met de juiste antibioticatherapie.
Als de besmetting met legionella is opgelopen tijdens het werk, is sprake van een werkgebonden infectieziekte. De bedrijfsarts kan dit vaststellen en melden aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.
Vóórkomen
Jaarlijks komen in Nederland ongeveer 800 gevallen van legionella voor.
De meeste infecties worden in het buitenland opgelopen, maar het aantal gevallen dat in Nederland ontstaat, stijgt ook.
Enkele gevallen van legionella ontstaan tijdens het werk. Het risico daarop is groter in beroepen waarin wordt gewerkt met waterverneveling of watersproeiers, zoals:
- medewerkers in de tuinbouw
- tandartsen
- technici van koeltorens, maar in wezen iedereen die daar in de buurt komt
- schoonmakers (gebruik van hogedrukreinigers, waterslangen, brandslangen)
- werknemers in de thuiszorg (weinig gebruikte douches)
- medewerkers van zwembaden, sauna’s, campings etc.
- alle personen die (in verband met het werk) naar het buitenland zijn geweest
Weinig gebruikte douches in de zomer vormen een risico voor iedereen
Er zijn in 2002 bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten twee gevallen van legionella gemeld: een bij een servicemonteur van waterpompinstallaties en een bij een medewerker van een asfalteermachine. Beiden stonden bloot aan waternevels.
Preventie
De beste aanpak van legionella is goed onderhoud aan het waterleidingsysteem
Bij het ontstaan van waternevels moet ALTIJD aan de mogelijkheid van een legionellabesmetting gedacht worden.
Is er kans op besmetting (bijvoorbeeld als water in een leiding lang heeft stilgestaan) dan kan men voor gebruik de sproeikop (douchekop, slangkop) onderdompelen in een emmer met water en enige minuten laten doorstromen.