Hoewel in veel landen psychische aandoeningen niet als beroepsziekte worden erkend, zijn er in de literatuur genoeg werkgerelateerde oorzaken voor psychische klachten en aandoeningen beschreven. Zo ontstaat een posttraumatische stress stoornis geregeld door een trauma in de werksituatie en ook overspannenheid, burnout en depressie kunnen door werkfactoren ontstaan. Het is de vraag of dat ook geldt voor een psychose.
Wat verstaan we onder een psychose of psychotische episode? Er zijn heel wat definities te vinden. Deze is van de website ensie.nl van 1 dec. 2015: Een psychose is een psychische gesteldheid waarbij iemand het contact met de realiteit is kwijtgeraakt. De persoon hallucineert, heeft wanen en/of komt zeer verward over. Iemand die psychotisch is, kan zintuiglijke prikkels waarnemen die er in werkelijkheid niet zijn (hallucinaties).
In de literatuur is hierover niet veel te vinden, maar in de ILO encyclopaedia of Occupational Health and Safety wordt er wel een hoofdstuk aan gewijd.
Oorzaken van psychose
In het artikel wordt eerst uitgebreid ingegaan op neurologische en andere aandoeningen waarbij psychotische episoden kunnen optreden. Daarbij kan men denken aan hersentumoren, vormen van epilepsie, ziekten als Parkinson en de ziekte van Alzheimer en bepaalde ernstige vormen van vitamine deficiëntie. Ook kunnen tijdens (ontsporende) systeemziekten van onder meer de lever, bijnieren of de alvleesklier hallucinaties en delieren voorkomen. Een nuttig overzicht om in een differentiaal diagnose mee te nemen.
Vervolgens wordt een aantal psychiatrische aandoeningen beschreven waarbij psychotische episoden op kunnen treden. Het gaat dan vooral om schizofrenie en schizo-affectieve aandoeningen, maar ook wordt de reactieve psychose op een ernstige stress situatie benoemd. Verder wordt ingegaan op het voorkomen van waandenkbeelden op de werkplek, variërend van erotomaan (menen dat iemand verliefd op u is), paranoia (menen dat anderen het op u gemunt hebben) tot grootheidswaan (menen dat men grandioze dingen kan waarmaken).
Interessant is verder de opsomming van chemische blootstelling die kan leiden tot psychotische verschijnselen. Voorbeelden worden gegeven van psychosen opgewerkt door blootstelling aan kwik, CS2 (carbondisulfide), tolueen, arseen en lood.
Daarnaast kunnen ook bepaalde geneesmiddelen psychosen oproepen. Hierbij kan worden gedacht aan bepaalde bloeddrukmiddelen, anticholinergische middelen, antidepressiva, anti Parkinson en anti TBC medicatie. Ook kan het gebruik van alcohol en drugs als amfetamine, cocaine, PCP, anabole steroïden en marijuana soms leiden tot een psychose. In andere delen van de wereld zijn ook bij op lokaal gebruikte hallucinerende middelen met psychosen in verband gebracht.
Het laatste deel van het uitgebreide artikel vat de literatuur samen (over het algemeen tamelijk gedateerd) over de relatie tussen psychosociale factoren, stress en het ontwikkelen van een psychose. De onderzoekers concluderen dat er nog veel onderzoek nodig is voor echt duidelijk is op welke manier werkgerelateerde psychosociale en stressfactoren een psychose kunnen veroorzaken.
Terugkeer naar werk
Het artikel gaat ook in op de manier waarop acute psychosen in het werk aangepakt kunnen worden, met een interessante beschrijving van een geval. Daarin wordt duidelijk dat met name de terugkeer naar het werk nadat de psychose is behandeld nogal wat problemen met zich meebrengt.
Het lijkt erop dat er inderdaad onder bepaalde voorwaarden sprake kan zijn van een werkgebonden psychose en dat de oorzaken zowel chemisch als psychosociaal zouden kunnen zijn. Voor het helpen van de patiënten is een multidisciplinaire aanpak van groot belang en er moet ook aandacht zijn voor het voorbereiden van leidinggevenden en collega’s op de terugkeer van behandelde patiënten.