Een week geleden was er plotseling een bericht over het overlijden van een medewerker van een zwembad. Hij was in een zeecontainer vol houtkorrels vast komen te zitten. Een collega die hem wilde helpen raakte gewond. De houtkorrels waren de biomassa waarmee het zwembad werd verwarmd. De voorraad was opgeslagen in een zeecontainer, voor zover te zien op de foto’s een afgesloten ruimte.
Hoewel ik geen idee heb wat er is gebeurd in deze situatie, herinner ik me berichten over de risico’s van het opslaan van hout in afgesloten ruimten. Een korte zoektocht in de literatuur leverde een aantal oudere en een aantal zeer recente artikelen op. De meest recente gaan specifiek over houtkorrels ofwel “wood pellets” en over houtsnippers ofwel “wood chips”. Vooral de houtkorrels zijn de afgelopen jaren erg populair geworden als verwarmingsmateriaal.
Aan de opslag kleven echter risico’s en dat heeft met gevaarlijke stoffen te maken. Het hout laat koolmonoxide en kooldioxide vrijkomen en absorbeert zuurstof zodat in de ruimte het zuurstofgehalte onder de 20% daalt. Wordt het lager dan 16% dan is het betreden van de ruimte alleen al door het lage zuurstofgehalte levensgevaarlijk. Ook zijn bij controle van diverse opslagplaatsen voor houtkorrels zeer hoge en levensbedreigende concentraties koolmonoxide gemeten. Daarnaast kan hout ook een mengsel van andere stoffen uitwasemen, waaronder vluchtige organische stoffen (VOCs) en formaldehyde.
In een goed geventileerde ruimte waarbij ook controle op met name CO en zuurstof wordt gepleegd is het risico beheersbaar. Maar in een ruimte die langere tijd afgesloten is, hopen deze gassen zich op en dat kan fatale gevolgen hebben voor wie onbeschermd een dergelijke ruimte betreedt. Volgens een recent artikel (2016) zijn er sinds 2002 al negen dodelijke ongevallen ten gevolge van koolmonoxide bij het betreden van een opslag van houtkorrels beschreven in de literatuur.
Voorbeeld van een casus
Bijvoorbeeld de beide gevallen in het artikel van Gauthier et al (2012):
“Eind januari 2010 opende een 43-jarige ingenieur in een kleine Duitse plaats een deur van de houtkorrelopslag en overleed vrijwel meteen. De tweede man die vlak achter hen stond kon nog de hulpdiensten bellen. Ze gingen de grote opslag binnen omdat er problemen waren met de meetapparatuur in de opslag. Nader onderzoek wees uit dat de eerste man overleed aan koolmonoxidevergiftiging met een COHb van 60% (> 6-7 % geeft al klachten). De tweede man overleefde, maar had wel bij opname een COHb van 16%. Bij de eerste metingen na het ongeval bleek het CO niveau in de opslag rond de 500 ppm Hoewel dit al ver boven de grenswaarden is, bleek uit berekeningen dat in de gesloten ruimte het CO gehaltes zou kunnen oplopen tot ruim boven 50.000 ppm.”
Nieuw werk en nieuwe werkmethoden brengen nieuwe producten en processen met zich mee die soms onvermoede gevaren met zich meebrengen. Hoewel de inspectie onderzoek zal doen naar dit ongeval en daar andere oorzaken uit naar voren kunnen komen, lijkt het mij goed als we ons bewust zijn van de gevaren van het opslaan in afgesloten ruimten van organische producten zoals hout. Een goede arbeidshygiënische beoordeling van deze werksituaties, voorlichting van alle medewerkers en het voor handen hebben van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen dan veel leed voorkomen.
Bronnen
Gauthier S, Grass H, Lory M, Krämer T, Thali M, Bartsch C. Lethal carbon monoxide poisoning in wood pellet storerooms–two cases and a review of the literature. Ann Occup Hyg. 2012 Aug;56(7):755-63. doi: 10.1093/annhyg/mes047.
Simpson, A. T., Hemingway, M. A., & Seymour, C. (2016). Dangerous (toxic) atmospheres in UK wood pellet and wood chip fuel storage. Journal of Occupational and Environmental Hygiene, 13(9), 699–707.