Over de risico’s voor de gezondheid die kunnen optreden bij het werken met asfalt in de wegenbouw is wel het een en ander bekend. Uit verschillende studies komt naar voren dat wegwerkers die asfalteren een groter risico hebben op oogklachten en klachten van de bovenste luchtwegen/ Soms ook op een verminderde longfunctie met aanwijzingen voor ontstekingsreacties in de longen. Over de ernst en omvang bij de huidige blootstellingsniveaus bestaat onduidelijkheid. Bovendien wordt asfalt steeds vaker gemengd met rubbergranulaat afkomstig van gerecyclede autobanden en over het effect van die bijmenging op de blootstelling is weinig bekend.

Asfalt

Asfalt is een materiaal dat wordt samengesteld uit mineraal aggregaat en bitumen. De grotere delen uit het mineraal aggregaat vormen samen het mineraal skelet dat zorg voor het dragend vermogen van het asfaltmengsel. Afhankelijk van het soort asfalt wordt het mineraal skelet opgebouwd uit steenslag of grind, eventueel aangevuld met zand. De poriën in het mineraal skelet kunnen worden opgevuld met vulstoffen en bindmiddelen. De bindmiddelen (bitumen) zorgen samen met de vulstoffen voor de samenhang van het mengsel. De vulling wordt verzorgd door bitumen en vulstof (bijvoorbeeld vliegas of kalksteenmeel), eventueel aangevuld met zand. Bitumen is een viskeuze vloeistof die van nature voorkomt in ruwe aardolie. Na fractionele destillatie kan het gescheiden worden van andere bestanddelen van de aardolie zoals nafta, benzine of diesel en blijft als zwaarste bestanddeel achter.

Het Amerikaanse National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) heeft onderzocht dat bij rubbergranulaat-asfalt hogere concentraties polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en benzothiazol – een slijmvlies irriterende stof – vrijkomen. Ook werd bij rubbergranulaat-asfalt 2-3 keer vaker melding gemaakt van oog, neus en keelirritatie dan bij conventioneel asfalt. Ook uit Zweeds onderzoek bleek sprake van hogere PAK-concentraties en benzothiazol bij rubbergranulaat asfalt.

Studie

Recent is in Zweden onderzoek uitgevoerd onder wegwerkers naar de blootstelling en de gezondheidseffecten van het asfalteren met zowel conventioneel asfalt als met rubbergranulaat vermengd asfalt. Daarbij werden op 41 werkplekken 116 wegwerkers die met conventioneel asfalt werkten en 51 wegwerkers die met rubbergranulaat asfalt werkten onderzocht. Zij werden vergeleken met 100 controlepersonen die werkten in de hoveniersbranche. Bij 31 wegwerkers die met beide types asfalt werkten werden voor en na het werkmetingen uitgevoerd bij beide vormen van asfaltering. Via persoonlijke blootstellingsmetingen werd gekeken naar de blootstelling aan stof (totaal en respirabel), nitrosaminen, benzothiazol en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s).

Het asfalteringsseizoen loop van april tot oktober. Over de gezondheidsklachten werd via vragenlijsten informatie verzameld (voor het werk vragenlijst, na het werk vragenlijst en buiten het seizoen vragenlijst). Ook werd zowel longfunctieonderzoek verricht als zowel voor als na het werkbloed geprikt om biomarkers voor ontstekingen te bepalen. Voor analyse werden de gezondheidsklachten ingedeeld in klachten van de bovenste en klachten van de onderste luchtwegen.

Resultaten

Het bleek dat de blootstelling aan stof, PAK’s en nitrosaminen sterk varieerde, maar dat er geen verschil was tussen conventioneel asfalt en rubbergranulaat asfalt.  Wel was bij het rubbergranulaatasfalt de blootstelling aan benzothiazol significant hoger.  Onverwacht was dat ook bij conventioneel asfalt sprake was van blootstelling aan nitrosaminen, hoewel de concentraties bij het rubbergranulaatasfalt veel hoger lagen.

Wat betreft de gezondheidsklachten waren er opvallend weinig gezondheidsverschillen tussen de werkers met conventioneel asfalt en met rubbergranulaatasfalt. Wegwerkers die asfalteren hebben wel vaker oogklachten die zijn begonnen in de huidige baan dan controlepersonen. Bij rubbergranulaat asfalt werkers werd een daling van de longfunctie vastgesteld gedurende het werk na vier dagen asfalteren. Werkers met conventioneel asfalt hadden tijdens het seizoen meer klachten van de onderste luchtwegen dan buiten het asfalteringsseizoen.

De onderzoekers concluderen dat asfalteerders zijn blootgesteld aan matige hoge concentraties stof(deeltjes), PAK’s en nitrosaminen. Deze blootstelling is sterk variabel. De oorsprong van nitrosaminen (een mogelijke kankerverwekkende stof) in conventioneel asfalt is nog onbekend, maar nader onderzoek is nodig om te achterhalen waar deze vandaan komen. Er zijn milde werkgerelateerde symptomen van met name de ogen bij asfaltwerkers en een lichte daling van de longfunctie tijdens een periode van asfalteren. Bij rubbergranulaat asfalt is sprake van een hoge blootstelling aan benzothiazol, zonder aanwijzingen voor een toename van gezondheidsklachten. Bron

Xu Y, Kåredal M, Nielsen J, et al
Exposure, respiratory symptoms, lung function and inflammation response of road-paving asphalt workers
Occup Environ Med 2018;75:494-500.

Lees ook

Veilig werken met chemische stoffen