Werken in slechte ergonomische omstandigheden kan leiden tot klachten aan het houding- en bewegingsapparaat; met andere woorden de spieren- en/of gewrichten. Dit soort klachten (nek- en rugklachten, schouderklachten etc.) is nogal eens de oorzaak van langdurig ziekteverzuim. Een voorbeeld van slechte ergonomische omstandigheden is wanneer werknemers bij staand werk veel of langdurig voorover moeten bukken. Dit kan leiden tot gezondheidsklachten met langdurig verzuim.

Bukken meten

Over bukken als oorzaak van langdurig verzuim is wel het een en ander bekend uit eerder onderzoek (bijvoorbeeld Andersen et al. 2016). Minpunt daarbij is wel dat de frequentie en duur van bukken vaak is gemeten met zelfrapportage; een methode die niet erg precies is. Een andere methode is het laten beoordelen van het werk door experts die het werk observeren. Nadeel hier is dat ze dit meestal over een relatief korte periode doen. Wanneer we zelfrapportage en expertbeoordeling vergelijken met het meten met behulp van een accelerometer (waarbij de houding van de rug continu wordt gemeten) blijkt dat er grote verschillen kunnen optreden.

Deense onderzoekers hebben daarom recent onderzoek gedaan waarbij ze met behulp van accelerometers een objectieve weergave van de mate van bukken in het werk bepaalden. Hun doel is nagaan of er een dosis-respons relatie is tussen bukken en het risico op langdurig verzuim.

Deense studie methodiek

De onderzoekers laten 944 werknemers gedurende 1-6 dagen (gemiddeld 3 dagen) werken met een accelerometer. Met de accelerometers wordt gemeten welk deel van de werktijd zij voorover gebogen werken. Hierbij wordt onderscheidt gemaakt tussen <30˚, >30˚ en >60˚. Deze metingen zijn gecombineerd met gegevens over langdurig ziekteverzuim (meer dan zes weken achter elkaar) in de vierjarige follow-up periode. Gebaseerd op gegevens uit de nationale verzuimregistratie.

Voor de statistische analyse is Cox proportional hazard analyse gebruikt. Het gaat om het verband tussen vooroverbuigen van de rug in staande positie en langdurig verzuim. Hierbij is achtereenvolgens gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, BMI (body mass index), beroepsmatig tillen en dragen, type werk en aanvullend voor fysieke inspanning in de vrije tijd op werkdagen.

De onderzochte groep

De gemiddelde leeftijd van de onderzoeksgroep is 45 jaar (SD 9,7) en de gemiddelde BMI 27,2 kg/m2 (SD 4,9). Het gaat om 56% mannen en 44% vrouwen, waarvan 93% werkt in een beroep met handarbeid waarvan weer 58,9% in de productie-industrie. In deze groep krijgen 204 mensen (21,6%) te maken met een periode van langdurig ziekteverzuim in de vierjarige (212 weken) follow-up periode. De mediane tijd tot deze eerste verzuimperiode was 78 weken.

Resultaten

Bij een gemiddelde werktijd van 457 minuten (7 uur en 37 min) per dag werken de werknemers gedurende 40 minuten meer dan 30 graden gebogen en gedurende 10 minuten meer dan 60 graden gebogen. Elke extra vijf minuten meer dan 30 graden gebogen werken geeft een toename van het risico op langdurig verzuim met 4% (95% betrouwbaarheidsinterval 1,01 – 1,07). Elke extra vijf minuten meer dan 60 graden gebogen werken geeft een toename van het risico op langdurig verzuim met 8% (95% betrouwbaarheidsinterval 1,01 – 1,16). De mate van fysieke inspanning in de vrije tijd heeft hier geen invloed op.

De onderzoekers concluderen dat er een dosis-respons relatie is tussen vooroverbuigen van de rug (gemeten met een accelerometer) en het risico op langdurig verzuim in de toekomst. De hierover verworven kennis kan worden gebruikt bij de opzet van geschikte methoden om voorover buigen in de praktijk te meten. Het kan ook het nemen van preventieve maatregelen ondersteunen om langdurig voorover gebogen werken tegen te gaan.

Lees ook: Spier- en gewrichtsklachten in de maakindustrie

Bronnen

Andersen LL, Fallentin N, Thorsen SV, Holtermann A. Physical workload and risk of long-term sickness absence in the general working population and among blue-collar workers: prospective cohort study with register follow-up. Occup Environ Med 2016 Apr;73(4):246–53. https://doi.org/10.1136/oemed-2015-103314.

Gupta, N., Bjerregaard, S. S., Yang, L., Forsman, M., Rasmussen, C. L., Rasmussen, C. D. N., … & Holtermann, A. (2022). Does occupational forward bending of the back increase long-term sickness absence risk? A 4-year prospective register-based study using device-measured compositional data analysis. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health.