Recent Amerikaans onderzoek in een langlopend cohort van werknemers in de bouw laat zien dat het risico op het ontwikkelen van COPD voor bouwvakkers relatief groot is. De gecombineerde blootstelling aan damp, gas, rook en stof speelt hier een belangrijke rol. Metselaars, stukadoors en dakdekkers lijken een groter risico te lopen, maar ook in andere bouwberoepen kan blootstelling leiden tot ernstige longbeschadiging.

Chronische obstructieve longaandoening

COPD is een afkorting van de Engelse term chronic obstructive pulmonary disease. Het is een chronische obstructieve longziekte waarbij sprake is van een aanhoudende obstructie (vernauwing) in de longen. COPD is een verzamelnaam voor de longaandoeningen chronische bronchitis en longemfyseem. De prevalentie (alle bestaande gevallen) van COPD in Nederland is 33,6 op de 1000 (in totaal zo’n 600.000 COPD-patiënten). De incidentie (aantal nieuwe gevallen) van COPD is 1,9 per 1000 per jaar (jaarlijks zo’n 33.000 nieuwe patiënten) in Nederland. Jaarlijks sterven er ongeveer 6000 mensen aan COPD, dit is zo’n 4% van het totaal aantal sterfgevallen in Nederland. Hiermee behoort COPD tot de ziekten met de hoogste sterfte. (informatie Wikipedia)

Oorzaken COPD

Hoe COPD ontstaat is nog onvoldoende duidelijk en het is zeker complex. Een van de mechanismen die een rol speelt is een abnormale ontstekingsreactie op blootstelling aan dampen en deeltjes. Denk hierbij in de eerste plaats aan roken als belangrijkste risicofactor voor COPD. Roken speelt naar schatting in 80-90% van de gevallen een rol. Toch ontwikkelt slechts 15-20% van alle rokers COPD, terwijl COPD ook kan optreden bij mensen die niet roken.

Naar schatting 15-30% van de COPD-gevallen is te wijten aan beroepsmatige blootstelling en onder niet-rokers stijgt dit aandeel naar meer dan 50%. Van de volgende stoffen is een relatie tussen blootstelling en COPD gevonden: organisch en anorganisch stof, kolenstof, asbest, kwartsstof, las- en snij-damp, cementstof, dieseluitlaatgassen, verfspuiten, organische oplosmiddelen, asfaltdampen, bestrijdingsmiddelen. Deze lijst is zeker niet volledig. OP veel werkplekken zal sprake zijn van een blootstelling aan een combinatie van damp, gas, rook en stof. Dit geldt onder meer bij veel beroepen in de bouw.

Cohortonderzoek Verenigde Staten

Naar het verband tussen blootstelling in de bouw en het risico op COPD is recent door Amerikaanse onderzoekers gekeken. Ze hadden in 2010 al een kleinschaliger onderzoek uitgevoerd met behulp van de gegevens van periodiek onderzoek bij bouwvakkers die werkten in opdracht van het Ministerie van Energie. Daarbij was al een verhoogd risico op COPD gevonden. Het recente onderzoek is groter opgezet en kijkt verder terug (tot midden jaren negentig) om een betere analyse van het COPD-risico te kunnen maken.

Het cohort deelnemers omvat 17.941 medewerkers die tot maart 2020 aan een of meer periodieke medische onderzoeken heeft deelgenomen. Van hen moesten alle demografische data bekend zijn (leeftijd, geslacht, etniciteit, lengte, gewicht, roken in voorgeschiedenis) evenals spirometrie (FEV1, FVC) met minstens drie waarden. Voor de diagnose COPD moest sprake zijn van een FEV1/FVC ratio lager dan de normaalwaarden zonder gebruikt van medicatie.

Resultaten

De prevalentie van COPD is het cohort was 13,4%. In tweederde (67,4%) van de gevallen van COPD was sprake van matige tot ernstige COPD. Ten opzicht van werknemers die niet in de bouw werken, bleken bouwvakkers een significant verhoogd risico te hebben op alle vormen van COPD met een Odds Ratio van 1,34 (95% betrouwbaarheidsinterval 1,29 – 1,79). Het risico op ernstige COPD is zelfs wat hoger: OR = 1,61 (95% BI 1,32 – 1,96). De beroepen met het hoogste risico waren metselaars en stukadoors OR = 2,36; 95% BI = 1,71–3,26) en dakdekkers (OR = 2,22; 95% BI = 1,48–3,32).

In het artikel wordt uitgebreid gekeken naar de verschillende beroepen en wordt een vergelijking gemaakt met de uitkomsten in andere onderzoeken. Uiteindelijk concluderen de onderzoekers dat bouwvakker in zijn algemeenheid een groter risico lopen op het ontwikkelen van COPD. Het risico betreft vrijwel alle beroepen in de bouw en vooral de meer ernstige vormen van COPD worden vaker gezien, ook wanneer gecorrigeerd wordt voor roken.

De onderzoekers zien ook geen duidelijke afname van het risico bij werknemers die later in dienst zijn gekomen. De toegenomen aandacht voor gezondheid en veiligheid heeft nog geen aantoonbaar effect gehad. Voor effectieve preventie moet volgens de onderzoekers vooral gekeken worden naar de gecombineerde blootstelling aan damp, gas, rook en stof. Zeker omdat in de bouw meestal sprake is van gecombineerde blootstelling. Periodiek medisch onderzoek is in deze groep van groot belang, waarbij telkens ook moet worden geadviseerd om niet te roken, dan wel te stoppen met roken.

Bron

Dement, J. M., Cloeren, M., Ringen, K., Quinn, P., Chen, A., Cranford, K., … & Hines, S. (2021). COPD risk among older construction workers—Updated analyses 2020. American journal of industrial medicine, 64(6), 462-475.