Pilletje op en dan nog rijden?

Rijden met een slok op is al jaren een punt van zorg en aandacht. Iets minder vaak hoor je over de risico’s van drugs of medicijnen voor de verkeersveiligheid. Begin dit jaar waarschuwde het Trimbosinstituut voor het gevaar van drugsgebruik voor de veiligheid op de weg. Dat ging vooral om de algemene weggebruiker, maar roept wel de vraag op hoe het met beroepschauffeurs en drugsgebruik zit. Daarover blijkt betrekkelijk weinig geschreven, maar recent verscheen een uitstekende systematische literatuurstudie van Dini et al. (2019) onder de titel “Psychoactive drug consumption among truck-drivers: a systematic review of the literature with meta-analysis and meta-regression“.

Drugsgebruik in cijfers

Volgens gegevens van het World Drug Review 2018 gepubliceerd door de United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), heeft 5,6% van de algemene bevolking van 15-64 jaar in het afgelopen jaar drugs gebruikt. Dit is inclusief de sterke pijnstillers al dan niet op recept. In het European Drug Report 2018, van het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA) komt men uit op een jaarlijkse prevalentie van drugsgebruik van 7,4%.  Over drugsgebruik in het werk zijn nog minder cijfers bekend. Eigenlijk geeft alleen een survey van de Center for Behavioral Health Statistics and Quality (CBHSQ) gepubliceerd door de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) een jaarlijkse prevalentie van illegaal drugsgebruik van 9,5% onder Amerikaanse werknemers tussen 2008-2012.

drugsgebruik onder vrachtwagenchauffeurs

Vrachtwagenchauffeurs

Vrachtwagenchauffeurs lopen in hun werk een aantal risico’s, waaronder klachten van spieren en gewrichten door onder meer lang zitten, maar ook hoge bloeddruk, slaapapnoe en verstoorde slaap. Er is een verhoogd risico op met name longkanker door blootstelling aan dieseluitlaatgassen en er is een grotere kans op stress, onder meer door onregelmatige werktijden en de noodzaak steeds alert te zijn in het verkeer. Leefstijlfactoren als roken, alcohol drinken en onvoldoende gezond eten komen ook regelmatig voor en kunnen effect hebben op de gezondheid. Het effect van alcohol achter het stuur is uitgebreid onderzocht, maar er is minder bekend over het gebruik van drugs tijdens het rijden als beroepschauffeur. Terwijl veel psychoactieve stoffen de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden.

Systematisch literatuuronderzoek en meta-analyse

Met de ontwikkelde zoekstrategie werden 174.000 artikelen geselecteerd waarvan na ontdubbeling en screening op titel en samenvatting 153.132 afvielen. De overige artikelen werden opgevraagd en na zorgvuldig lezen bleven in het onderzoek 51 studies over. Deze studies beslaan de periode 1983 tot 2018 en tellen samen 43.673 deelnemers. In 31 studies werd aan vrachtwagenchauffeurs gevraagd of zij drugs gebruikten, in 14 studies werd urine onderzocht en in 6 studies speeksel. De geografische spreiding van studies was groot, maar de meeste kwamen uit Brazilië (28), gevolgd door de Verenigde Staten (6), Australië (4), Thailand en Italië (3) en de landen met een studie: Canada, Pakistan, Iran, Frankrijk, Noorwegen, Marokko en Nigeria.

Gebruik van drugs

Het gerapporteerde drugsgebruik varieerde enorm, namelijk tussen 1,3 en 80,4% in de verschillende studies. Meervoudig gebruik varieert van 0 – 8,9 %. Voor de verschillende typen drugs werden de volgende cijfers gevonden.

  • amfetamine 0 – 82,5 %;
  • cannabis 0 – 29,9 %;
  • cocaine 0,1 – 8,9 %;
  • heroine 0,1 – 0,9 %
  • opiaten 0,2 – 33 %
  • benzodiazepines 0 – 2,1%.
  • Vrij verkrijgbare stimulerende middelen (dieetpillen, laxeermiddelen, kruiden etc.) 4 – 13 %

De onderzoekers gaan dieper in op elk van de bovengenoemde categorieën en het vrij toegankelijke artikel biedt een schat aan cijfers en analyses.

Stimulantia

Uiteindelijk trekken ze de conclusie dat onder vrachtwagenchauffeurs veel meer stimulerende drugs gebruikt worden dan in de algemene bevolking. Ze berekenden dat amfetaminegebruik onder vrachtwagenchauffeurs dertig keer hoger ligt dan in de algemene bevolking. Met name onder jongere en minder ervaren chauffeurs komt gebruik van stimulerende middelen meer voor. De amfetaminen lijken vooral te worden gebruikt om beter te kunnen presteren: om langer door te kunnen gaan en wakker te blijven. Hoewel stimulantia in lage dosering een prestatiebevorderende werking kunnen hebben, is er ook bewijs voor de negatieve effecten bij langdurig gebruik met vooral verkeersongelukken tot gevolg.

Andere drugs en medicijnen

Voor andere, met name meer dempende drugs zijn de verschillen met de algemene bevolking een stuk kleiner. Wel is er zorg over het betrekkelijk hoge aantal chauffeurs dat rijdt onder invloed van cannabis. Er is vrij veel bewijs dat cannabis de rijvaardigheid negatief beïnvloedt. Een zelfde zorg is er wat betreft het gebruik van opiaten en andere sterke pijnstillers. Wereldwijd neemt dit toe en ook hiervan is bekend dat het de rijvaardigheid flink kan beïnvloeden.

Concluderend

Het systematisch literatuuronderzoek geeft een goed overzicht van de actuele kennis over gebruik van psychoactieve stoffen onder vrachtwagenchauffeurs. De onderzoekers menen dat er behoefte is aan actueel onderzoek, met name in Europa. Ze adviseren arboprofessionals die zich bezighouden met de transportsector om bij de gezondheidsbegeleiding van vrachtwagenchauffeurs alert te zijn op het gebruik van stimulerende middelen.

Bronnen

G. DINI, N.L. BRAGAZZI, A. MONTECUCCO, A. RAHMANI, and P. DURANDO Psychoactive drug consumption among truck-drivers: a systematic review of the literature with meta-analysis and meta-regression J Prev Med Hyg. 2019 Jun; 60(2): E124–E139.

European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA). A review on the future of work: performance-enhancing drugs.