E-afval recycling is niet zonder gevaar

Wat is E-Afval?

E-waste of E-afval is de verkorte naam voor afval van elektronica. Het gaat om alle elektronische apparaten die zijn afgedankt en worden opgeknapt en gerepareerd of uit elkaar genomen. Veel componenten van elektronica zijn kostbaar en het loont de moeite ze terug te winnen. Maar elektronica bevat ook relatief veel giftige stoffen, waarmee afvalverwerkers in aanraking kunnen komen en die ook het milieu kunnen vervuilen als E-afval wordt gestort.

Het gaat bij E-afval om de volgende apparaten:

  • Computers en daarbij horende accessories: desktopcomputers, monitoren, laptops etc.
  • Mobiele apparaten:  telefoons, tablets, MP3 spelers, cameras
  • Audiovisuele apparaten: TV’s, Video recorders, DVD-spelers, stereoapparatuur
  • Kantoorapparatuur: kopieerapparaten, fax machines, projectoren, printers etc.
  • Datacentrum apparatuur: servers, netwerk-apparaten, routers, schakelaars, kabels, stekkers etc.
  • IoT devices: sensoren, wearable technology, GPS units, slimme thermostaten
  • Electronisch en industrieel afval
  • Batterijen
mobiele telefoons onderdeel van e-afval

Waarom is E-Afval risicovol?

E-Afval kan verschillende gevaarlijke stoffen bevatten die het mileu kunnen bedreigen, maar ook risico’s inhouden voor de werknemers die er regelmatig mee in aanraking komen. Volgens informatie van de WHO (World Health Organization) en het Dartmouth Toxic Metals Superfund Research Program gaat het om de volgende stoffen:

  • Lood:  Zit in elektrische moederboards, batterijen en andere onderdelen van mobiele telefoons. Kan schadelijk zijn voor de vruchtbaarheid, het bloed en het zenuwstelsel.
  • Koper: Komt veel voor in bedrading en andere elektronische componenten. Langdurige en hoge concentraties kunnen onvoldoende door het lichaam worden uitgescheiden en kunnen leiden tot schade aan nieren, lever en zenuwstelsel. Inademing van koperstof of koperdamp kan de luchtwegen en het maagdarmkanaal irriteren.
  • Kwik: gebruikt in batterijen van mobiele telephones, in displays en moederboards. Methylkwik kan vooral de hersenen en het beschadigen 
  • Arseen: Zit in allerlei typen microchips. Langdurige lage doses kunnen leiden tot long- en hartziekten, diabetes, vruchtbaarheidsstoornissen en kanker van huid, blaas en long.
  • Cadmium: Veel gebruikt in batterijen, met name nikkel-cadmium batterijen. Kan leiden tot nierbeschadiging en daardoor hoge bloeddruk en hartziekten. Hoge chronische blootstelling verdringt calcium in de botten en leidt tot broze botten, lage botdichtheid en pijn.
  • Chloor: Component van bepaalde kunststoffen, met name in mobiele telefoons. Kan weefselbeschadiging geven wanneer niet verwijderd op de juiste manier.
  • Gebromeerde vlamvertragers: Broom gebruikt in gebromeerde vlamvertragers kan leiden tot hormoonverstoring, met name van de schildklier en zijn in verband gebracht met hersenschade en kanker.

Onderzoek in twee E-afval recycling bedrijven

Het Amerikaanse NIOSH (National Institute on Occupational Safety and Health) heeft in het Health Hazard Evaluation Program vorig jaar twee centra voor E-afval recycling onderzocht om vast te stellen aan welke stoffen de werknemers bloot staan. Er werden oppervlaktetesten (“wipes”) onderzocht in de werkruimte, van de handen en omgevingsmetingen in de lucht. Ook werd het bloed en de urine onderzocht.

Het bleek dat gevaarlijk stoffen inderdaad vrijkomen uit het elektronische afval en zich over de werkruimten verspreiden. Dat geldt vooral voor de metalen die op sommige plaatsen veel hoger waren dan verwacht. Met name de besmetting van deurknoppen, koelkasthandvat en de bediening van de waterkoeler met lood, cobalt, chroom en cadmium zijn zorgelijk. Hoewel de concentraties laag zijn, maakt het toch opname tijdens het eten en drinken mogelijk. Handen wassen helpt daarbij onvoldoende: op de handen van de medewerkers waren na het wassen nog flinke restconcentraties lood, mangaan, nikkel en cadmium te meten.

Met name bij de mensen die het afval sorteren en verwerken in de shredder werden hoge lood in bloedconcentraties gemeten, ook boven de wettelijke grenswaarde. Vlamvertragers verdubbelden in de urine gedurende een dienst en werden ook in het bloed gevonden. In het bedrijf zonder afvalsortering en shredder, waren de resultaten beter en ruim onder de grenswaarden. Niettemin waren ook daar in bloed en urine gevaarlijke stoffen aantoonbaar.

NIOSH adviseert

De maatregelen die NIOSH adviseert voor werknemers en werkgevers in de E-afval recycling die ook voor andere werkplekken met blootstelling aan metaalstof interessant kunnen zijn:

  • Gebruik lokale afzuiging
  • Gebruik adembescherming bij het sorteren, uit elkaar nemen en shredden van e-afval
  • Zorg voor reinigingsmiddelen die lood daadwerkelijk van de handen verwijderen. Zeep en water blijken onvoldoende effectief bij toxische stoffen zoals lood.
  • Verbied eten, drinken en roken op de werkplek
  • Maak niet schoon met bezem of perslucht, gebruikt stofzuigers of ander stofvrije schoonmaakmethoden
  • Zorg dat medewerkers op de hoogte zijn van de risico’s en de preventieve beschermende maatregelen.
  • Voer eventueel biomonitoring uit om de maatregelen op effectiviteit te testen
  • Zorg voor het wassen van de werkkleding zodat geen stoffen buiten de werkplek terechtkomen.

Health Hazard Evaluation Program  

Notes from the Field: Lead and Cadmium Exposure in Electronic Recyclers — Two States, 2015 and 2017
Weekly / February 22, 2019 / 68(7);181–182

Overige bronnen:

Studies quantify e-scrap workers’ exposure to toxics

NIOSH developed a method to effectively remove lead from skin