Over gynaecologische aandoeningen en werk is niet heel veel bekend. Uiteraard wel over eventuele invloed van werk op de vruchtbaarheid, op de zwangerschap en zelfs op de gezondheid van kinderen. Maar veel minder over bijvoorbeeld een invloed op menstruatiestoornissen of een vervelende aandoening als endometriose. Recent verscheen echter een interessant systematisch literatuuronderzoek van Italiaanse onderzoekers over de invloed van milieu- of werkblootstelling op endometriose.

Wat is endometriose?

Endometriose is een chronische ziekte waarbij weefsel dat lijkt op de bekleding van de baarmoeder (endometrium of baarmoederslijmvlies) buiten de baarmoeder in het lichaam wordt gevonden. Dit komt vooral in de buikholte voor, maar kan ook ergens anders optreden. Het weefsel bevat klieren die bepaalde stoffen uitscheiden die de omliggende weefsels irriteren waardoor ze kunnen gaan bloeden. Het immuunsysteem reageert op de stoffen en maakt ontstekingseiwitten aan die lokaal zwelling en ontsteking kunnen veroorzaken. Dit kan leiden tot pijnklachten. Na verloop van tijd ontstaat ook littekenweefsel en kunnen, vooral in de buikholte verklevingen ontstaan. Dit leidt nogal eens tot vruchtbaarheidsproblemen. Schattingen van het aantal personen met endometriose lopen uiteen, maar algemeen wordt aangenomen dat het voorkomt bij 7-10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Oorzaken van endometriose

Over de oorzaken van endometriose is weinig bekend. Wel is duidelijk sprake van een genetische factor, aangezien het in bepaalde families veel meer voorkomt. Er is onderzoek gedaan naar deze genetische factoren, naar immunologische factoren, naar hormonale invloed en de werking van prostaglandines. Er zijn aanwijzingen voor invloed van voeding, bepaalde vormen van anticonceptie en stress. Daarnaast zijn er een klein aantal studies die wijzen op een invloed van externe blootstelling aan chemische stoffen en de invloed van werken in de nacht.

Systematische literatuurstudie

Caporossi et al. (2021) voerden een systematische literatuurstudies uit naar omgevingsfactoren die endometriose zouden kunnen veroorzaken en de mogelijke werkfactoren die daaruit voortvloeien. Ze hanteerden hierbij de richtlijnen van PRISMA en zochten in twee databases: Scopus en PubMed naar artikelen gepubliceerd tussen 1995 en februari 2020. In de zoekstrategie werd “endometriosis gecombineerde met “workplace”,“occupational exposure”, “endocrine disrupters”, “workers”, “chemical” and “night shift”. Van de 422 gevonden studies waren er 32 geschikt om in het overzicht op te nemen. Daarvan gingen er 28 over chemische stoffen en 4 over nachtwerk. In het onderzoek worden de volgenden groepen stoffen besproken: weekmakers (bijvoorbeeld ftalaten, alkylesters), metalen (bijvoorbeeld cadmium, lood, kwik), organochloorverbindingen en pesticiden. Daarnaast is gekeken naar nachtwerk.

Resultaten

De resultaten blijken niet eenduidig, hoewel sommige stoffen meer van invloed lijken te zijn op het ontstaan van endometriose dan anderen. Groot probleem is dat veel van de studies erg klein zijn, met weinig deelnemers en dat voor een redelijk resultaat bij een prevalentie van een aandoening van 10% al gauw meer dan 200 deelnemers nodig zijn.

Het meeste bewijs bestaat voor de rol van blootstelling aan organochloorverbindingen. Bij de bestrijdingsmiddelen werden echter geen duidelijke relaties gevonden. Ook de hypothese van een invloed van perfluoralkyl-verbindingen wordt momenteel niet voldoende onderbouwd. Er is geen bewijs voor de invloed van blootstelling aan metalen. Nachtwerk zou in het geval van blootstelling over veel jaren wellicht een rol kunnen spelen.

De onderzoekers concluderen dat blootstelling aan endocrien verstorende stoffen een aanzienlijke invloed kan hebben op de vruchtbaarheid van vrouwen. Blootstelling vindt zowel binnen als buiten het werk plaats. Er is momenteel echter een gebrek aan bewijs voor de rol van blootstelling aan bepaalde chemische stoffen. Dat komt deels door een gebrek aan goede studies. Ze roepen dan ook op om kwalitatief betere studies uit te voeren om uitsluitsel te geven over een mogelijk verband tussen blootstelling aan chemische stoffen en endometriose.

Bronnen:

Wikipedia pagina over endometriose

Caporossi, L., Capanna, S., Viganò, P., Alteri, A., & Papaleo, B. (2021). From Environmental to Possible Occupational Exposure to Risk Factors: What Role Do They Play in the Etiology of Endometriosis?. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(2), 532.