Contact met groen, met de natuur werkt positief op de gezondheid. Het wordt in verband gebracht met een kleinere kans op diabetes type II, lager cortisol en een hogere hartslagvariabiliteit. Dit kan niet worden verklaard uit alleen de invloed van bewegen. Ook blijkt uit verschillende onderzoeken dat sporten of bewegen in de natuur een grotere invloed heeft op cortisol, hartslag en bloeddruk dan bewegen in een stedelijke omgeving. Vaak richt dit experimentele onderzoek richtte zich op een eenmalige wandeling. Maar het is interessant om ook het effect bij vaker wandelen te onderzoeken. Als we wandelen stimuleren, zouden we dan de nadruk moeten leggen op ‘groen wandelen’, met andere woorden op wandelen in de natuur.
Pilotstudie naar invloed op hartslagvariabiliteit
Recent is door de Brito et al. (2020) gekeken naar het effect van regelmatig wandelen op de hartslagvariabiliteit en bloeddruk. Ze vergeleken mensen van middelbare leeftijd die wandelen in een groene omgeving (wandelen in een park met bos en water op onverharde paden) of in een meer stedelijke omgeving (wandelen op trottoir naast een enigszins drukke weg in een woonwijk). Ze gebruikten een cross-over design, waarbij de groep van 24 deelnemers in tweeën werd gedeeld. Ze waren tussen 35 en 59 jaar met een gemiddelde leeftijd van 49,3. Twintig deelnemers waren vrouw, de meesten hadden wat overgewicht en een iets verhoogde bloeddruk.
De onderzoeksperiode bestond uit twee blokken van 3 weken met 2 weken pauze ertussen. De ene groep wandelde eerst eenmaal per week 50 minuten in de groene natuur en na de pauzeweken eenmaal per week 50 minuten in een stedelijke omgeving. De andere groep deed hetzelfde, maar eerst stedelijk en later groen. Bij elke wandeling werd de hartslag gemeten en geanalyseerd in drie periodes van 15 minuten.
Wat is hartslagvariabiliteit?
De hartslagvariabiliteit is een maat voor het autonome zenuwstelsel dat kan worden opgesplitst in een sympathisch en parasympathisch deel. Het sympathische zenuwstelsel staat in voor de fight and flight reactie, het verhoogt de hartslag, slagvolume, enz. Het is het gaspedaal van het lichaam. Het parasympatische zenuwstelsel doet juist het omgekeerde en is dus de rem.
Hartslagvariabiliteit is de variatie in de verschillen in de tijd die optreedt tussen twee hartslagen. Op een ECG (hartfilmpje of elektrocardiogram) heeft elke hartslag een typisch patroon, het zogenaamde QRST complex. De uitgesproken piek komt overeen met de “R”. Hartslagvariabiliteit bekijkt de tijd tussen twee pieken: het RR-interval en dit interval verschilt in lengte. Het is alleen goed te beoordelen bij een normaal hartritme (sinusritme). Een hoge hartslagvariabiliteit betekent dat er een goede balans is tussen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel. Het hart kan snel reageren op de ene of andere prikkel. Bij fysieke of mentale overmoeidheid is dat veel minder het geval en dan is de hartslagvariabiliteit lager. In werksituaties kan de hartslagvariabiliteit gebruikt worden om mentale belasting en fysieke vermoeidheid te meten.
Een lagere hartslagvariabiliteit wordt gezien bij mensen met verschillende hart- en vaatziekten. Fysieke inspanning door bijvoorbeeld sporten verhoogt de hartslagvariabiliteit en verbetert de gezondheid.
Resultaten
Tijdens de wandeling was de hartslagvariabiliteit hoger gedurende de groene wandeling in vergelijking met wandelen in een stedelijke omgeving, met name in het tweede deel van de wandeling. Het effect van wandelen op de systolische bloeddruk was vergelijkbaar voor beide omgevingen. De systolische bloeddruk was lager na de wandeling. De onderzoekers concluderen uit deze pilot studie dat wandelen in een groene omgeving een positieve invloed heeft op de hartslagvariabiliteit. Het effect op de systolische bloeddruk lijkt eerder van het wandelen zelf te komen en minder van de omgeving waarin gewandeld wordt.
Pilotstudie naar psychologische effecten
In 2019 verscheen van dezelfde onderzoekers al een eerder pilot onderzoek met dezelfde opzet. Toen is gekeken naar psychologische en cognitieve effecten van wandelen in een groene of een stedelijke omgeving. Voor en na het wandelen vulden de deelnemers vragenlijsten in gericht op de stemming, angstniveau en gerichte aandacht. De gebruikte vragenlijsten van de PANAS (Positive and Negative Affect Schedule) voor de stemming, de STAI-S (State-Trait Anxiety Inventory voor angst en de BDS (Backwards Digit Span) voor de gerichte aandacht. (STAI-S).
Uit de resultaten bleek dat de angstscore daalde na groen wandelen, terwijl die toenam na stedelijk wandelen (respectievelijk met −1,8 en +1,1 punten); een significant verschil. Positieve gevoelens (affect) namen toe met groen wandelen en af met stedelijk wandelen (respectievelijk met +2,3 en −0,3 units). Negatief gevoelens (affect) namen af met groen wandelen en bleef gelijk bij stedelijk wandelen (respectievelijk met -0,5 en 0 punten). Er werd geen invloed gevonden van wandelen op de gerichte aandacht. De onderzoekers concluderen dat groen wandelen vooral zorgt voor minder angst en toename van positieve gevoelens in vergelijking met stedelijk wandelen.
Bronnen
de Brito JN, Pope ZC, Mitchell NR, Schneider IE, Larson JM, Horton TH, Pereira MA. Changes in Psychological and Cognitive Outcomes after Green versus Suburban Walking: A Pilot Crossover Study. Int J Environ Res Public Health. 2019 Aug 13;16(16):2894. doi: 10.3390/ijerph16162894. PMID: 31412602; PMCID: PMC6719990.
de Brito, J. N., Pope, Z. C., Mitchell, N. R., Schneider, I. E., Larson, J. M., Horton, T. H., & Pereira, M. A. (2020). The effect of green walking on heart rate variability: A pilot crossover study. Environmental Research, 185, 109408. https://doi.org/10.1016/j.envres.2020.109408
Lees ook Wandelen in de natuur verbetert je kortetermijngeheugen