Een van de meest voorkomende oorzaken van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid zijn lage rugklachten, die ook wel omschreven wordt als lage rugpijn, aspecifieke lage rugklachten of lumbago. Het is dan ook niet een eenduidige aandoening, maar er kunnen verschillende oorzaken zijn. Over het voorkomen doen veel cijfers de ronde. Zo schatte Hoy et al. in 2012 het voorkomen van klachten van de lage rug op enig moment op 18% en over een jaar gezien op 38%.

De kosten van deze aandoening lopen voor de maatschappij vooral op door het soms langdurige uitvallen van werkende mensen. Hoewel naar schatting 60-70% van de mensen na een maand weer aan het werk is, duurt het voor anderen langer en voor zo’n 7 procent zelfs langer dan een half jaar. Toch ontbreekt veel informatie over het verloop van het herstel van lage rugklachten en de daarmee gepaard gaande kosten. Inzicht hierin is relevant voor de bedrijfsgezondheidskundige begeleiding van de uitgevallen patiënten en voor het ontwikkelen van gerichte interventies voor groepen met een verhoogd risico op langdurig verzuim.

Herstel van arbeidsgeschiktheid

In een recente studie hebben Nederlandse onderzoekers (Brus et al. 2022) daarom gekeken naar het herstel van arbeidsgeschiktheid bij werkende mensen met lage rugklachten die door de bedrijfsarts worden begeleid. Hierbij is ook gekeken naar de kosten van het ziekteverzuim en of het verschil maakt welk type lage rugklachten zijn vastgesteld. Hierbij is onderscheid gemaakt in aspecifieke lage rugklachten met een gunstige prognose, aspecifieke rugklachten met een ongunstige prognose, lumbosacraal radiculair syndroom en specifieke lage rugklachten. Deze indeling is gebaseerd op de nieuwe richtlijn van de NVAB Lage Rugpijn en Lumbosacraal Radiculair Syndroom

Verschillende typen lage rugklachten

Aspecifiek met gunstige prognose:

• L101 Acuut aspecifieke LRK korter dan 6 weken

Aspecifiek met ongunstige prognose:

• L102 Subacute aspecifieke LRK gedurende 6–12 weken
• L103 Chronische aspecifieke LRK meer dan 12 weken
• L105 Lumbago with ischias
• L601 Spondylosis (osteoarthritis van de rugwervels)
• L622 andere vormen van discopathie
• L104 Ischias

Lumbosacraal radiculair syndroom:

• L621 Hernia nuclei pulposi L4–L5 or L5–S1
• L625 Radiculopathie

Specifieke lage rugklachten:

• L600 ziekte van Bechterew
• L602 Spinaal stenose
• L611 Spondylolysis
• L612 Spondylolisthesis
• L613 Juveniele osteochondrose van de rugwervels (ziekten van Calvé/Scheuermann)
• L629 Andere aandoeningen van de rugwervels

Methode

De onderzoekers hebben een de gegevens van arbodiensten over de begeleiding van 1,2 miljoen werknemers van circa 12.000 bedrijven bestudeerd als een longitudinaal dynamisch cohort. Door de bedrijfsarts is de diagnose van lage rugklachten gesteld en er zijn gegevens over het daarmee samenhangende verzuim verzameld in de periode tussen 2013 en 2019. Door op deze gegevens een zogenaamde “survival” analyse uit te voeren op de duur van het ziekteverzuim is het mogelijk het herstel in kaart te brengen. Daarnaast werd met behulp van lineaire regressieanalyse berekend wat de kosten zijn per episode van lage rugklachten. Hierbij werd gecorrigeerd voor geslacht, leeftijd en aantal werkuren.

Resultaten

Uiteindelijk zijn 5951 episoden van lage rugklachten geanalyseerd bij 5472 werknemers die bij de bedrijfsarts op het spreekuur kwamen. Hiervan was 68% man; 34% was 50-59 jaar oud; 28% was 40-49. Het grootste deel werkte ten minste 30 uur per week. Wat betreft de diagnose had 38% een lumbosacraal radiculair syndroom en 34% aspecifieke lage rugklachten met ongunstige prognose.

De gemiddelde duur van het ziekteverzuim was 151,4 kalenderdagen (95% BI 147,3–155,6) en de mediaan was 95 kalenderdagen (IQR 150.0). De waarschijnlijkheid van niet hersteld zijn daalde van 82% na 30 dagen, via 48% bij 100 dagen naar 10% na 1 jaar en 2% na 2 jaar.

Hersteltijd

Werkenden met aspecifieke rugklachten met gunstige prognose herstelden het snelst (niet vreemd, gezien de definitie) en slechts 3% was na een jaar nog arbeidsongeschikt. Het gemiddelde verzuim in deze groep was 68,5 kalenderdagen (95% BI 62,9–74,1).

De groep daarna is die met aspecifieke rugklachten met een ongunstige prognose. In deze laatste groep is 9% na een jaar nog arbeidsongeschikt. Het gemiddelde verzuim in deze groep was 144,8 kalenderdagen (95% BI 137,4–152,2).

Werkenden met een lumbosacraal radiculair syndroom herstelden het meest langzaam. Het gemiddelde verzuim in deze groep was 195,9 kalenderdagen (95% BI 188,8–202,9).

Toch hebben na 150 dagen werkenden met specifieke lage rugklachten de laagste kans op herstel. Het gemiddelde verzuim in deze groep was 225,6 kalenderdagen (95% BI 200–252,7).

Kosten per ziekteperiode

De gemiddelde kosten van een episode van lage rugklachten bedragen € 15.350. Niet onverwacht zijn de kosten bij aspecifieke lage rugklachten met een gunstige prognose het laagst met € 6745 per episode. Dit is de referentie groep. Ook hierbij dezelfde volgorde als boven: voor de werkenden met aspecifieke rugklachten met een ongunstige prognose lagen de kosten op € 14.533, bij het lumbosacraal radiculair syndroom op € 20.111 en voor specifieke lage rugklachten op € 22.999

De onderzoekers concluderen dat het lumbosacraal radiculair syndroom en aspecifieke lage rugklachten met een ongunstige prognose verantwoordelijk zijn voor 83% van de aan lage rugklachten gerelateerd ziekteverzuim. Er is extra aandacht nodig voor de werkenden bij wie deze diagnosen worden gesteld.

Belangrijkste leerpunten

Wat we al wisten:

• lage rugklachten komen wereldwijd zeer veel voor en hebben grote invloed op mens en maatschappij
• het grootste deel van de maatschappelijke lasten komen van indirecte kosten zoals verzuim
• uit eerder onderzoek zijn schattingen bekend over het beloop van het verzuim van werkenden met lage rugklachten en de daarmee samenhangende kosten.

Wat deze studie toevoegt:

• Dat er weinig kwalitatief goed bewijs is voor de duur en de kosten van verzuim door lage rugklachten, vooral ook met betrekking tot de Nederlandse situatie en gericht op eventuele verschillen met betrekking tot de diagnose.
• Beschrijving van het beroepsmatige herstel en de daarmee gepaard gaande kosten bij door de bedrijfsarts begeleide werkenden met lage rugklachten. Inzicht in de rol van de diagnose van de lage rugklachten op hersteltijd en kosten.
• Van de door de bedrijfsarts begeleide werknemers is 82% niet hersteld op dag 30 en 10% niet na 1 jaar.
• De gemiddelde kosten per episode zijn € 15.350, met specifieke lage rugklachten (€ 22.999) en lumbosacraal radiculair syndroom (€ 20.111) als de meest langdurige en meest kostbare episodes ten opzichte van de referentiegroep van aspecifieke lage rugklachten met gunstige prognose (€ 6.745).

De invloed van de uitkomsten op praktijk en beleid

• De uitkomsten onderstrepen de grote maatschappelijke invloed van lage rugklachten.
• Vooral bij mensen met het lumbosacraal radiculair syndroom en aspecifieke lage rugklachten met een ongunstige prognose verdienen extra aandacht in de begeleiding door de bedrijfsarts.
• Betere behandel- en begeleidingsmethoden kunnen bijdragen aan kostenreductie.

Bronnen

Hoy D, Bain C, Williams G et al. A systematic review of the global prevalence of low back pain. Arthritis Rheum 2012;64:2028–2037.

Brus, I., Speklé, E., Kuijer, P. P., Hardenberg, M., & Coenen, P. (2022). Occupational recovery of Dutch workers with low back pain. Occupational Medicine.