Van alle chemische stoffen waar je als werkende mee te maken kunt krijgen, is lood een van de meest onderzochte. Een te hoge blootstelling kan leiden tot acute en chronische gezondheidsklachten die vrijwel allemaal uitgebreid zijn beschreven. Ook over de manier waarop werkende mensen lood binnen krijgen is veel bekend, maar toch is er af en toe onderzoek dat tot nieuwe inzichten leidt. Zoals Zweeds onderzoek van Julander et al. uit 2020, waaruit blijkt dat huidopname meer bijdraagt dan doorgaans wordt aangenomen. Nieuw licht op een oud risico.

Waar en hoe wordt lood opgenomen?

Loodblootstelling vindt nog altijd plaats in de industrie zoals bij loodsmelterijen, gieterijen van messing en brons, in de glasproductie, productie van accu’s en batterijen, recycling van elektronisch afval. Ook in de kunst werken sommigen met lood en op schietbanen staan medewerkers soms bloot aan lood. Bij controle op de blootstelling vertrouwt men op omgevingsmetingen en bepalingen van lood in bloed. In deze onderzoeken en bij de interpretatie van de uitkomsten is er vaak weinig aandacht voor huidopname.

In de introductie van het artikel wordt de literatuur kort en helder op een rijtje gezet. Als belangrijkste opnameroutes is vooral gekeken naar inademing van damp of stof en naar opname van het maag-darmkanaal, waarbij hand-mond contact een belangrijke rol speelt. Uit onderzoek blijkt dat 12-34% van lood dat aanwezig is op de huid via contact met de mond in het speeksel kan worden opgenomen en dan via het maag-darmkanaal in het lichaam komt.

Van organische loodverbindingen is wel bekend dat ze door de huid kunnen dringen. Van anorganische loodverbindingen weten we dat ze weliswaar in speeksel en zweet voorkomen, maar we namen aan dat opneme in het lichaam via de hand-mond route verloopt. Maar er zijn enkele studies die wijzen op een rechtstreekse correlatie tussen lood op de huid en lood in het bloed. Ook blijkt bij experimenten dat loodoxide de huid kan passeren. Directe huidopname is dus mogelijk van groter belang dan gedacht.

Messing verwerkend bedrijf

Vanwege de opgelaaide discussie over de biologische grenswaarde van lood, waarbij onderzoekers zich afvragen of deze niet te hoog is om alle gezondheidseffecten te voorkomen, is het van belang om de bijdrage van de verschillende opnameroutes te kennen. Dit biedt meer inzicht in waar preventie zich op moet richten. Zweedse onderzoekers kregen de kans om dit te onderzoeken in een bedrijf waar messing-legeringen worden gegoten en bewerkt. De legeringen kunnen tot 20% lood bevatten. Dit bedrijf vroeg de afdeling Bedrijfsgeneeskunde van het Örebro Universiteitsziekenhuis te onderzoeken waarom de regelmatig bepaalde lood-in-bloedwaarden van de medewerkers niet daalden ondanks uitgebreide preventieve maatregelen. Het ging bijvoorbeeld om betere lokale afzuiging en uitgebreide voorlichting over handhygiëne en loodopname.

Onderzoeksopzet

Het doel van de studie was te onderzoeken welke blootstellingsroutes een rol spelen bij werknemers die werken aan computergestuurde (CNC*) machines in de messing gieterij. Er is gekeken naar de rol die de gebruikte metaalbewerkingsvloeistoffen zouden kunnen spelen bij de huidopname van lood. De opzet en uitvoering van het onderzoek is uitgebreid beschreven in het vrij toegankelijke artikel. Bij 7 medewerkers aan CNC-machines werden bloedtesten gedaan, huidmonsters genomen (skin wipes) en omgevingsmetingen aan de persoon gedaan. Monsters van de die dag gebruikte metaalbewerkingsvloeistoffen werden verzameld voor experimentele huidabsorptie-testen op speciaal geprepareerde varkenshuid. Hoewel kleinschalig in opzet, maakt het bepalen van de samenhangende waarden in omgeving en persoon de uitkomsten interessant.

Resultaten

De belangrijkste bevindingen waren dat de omgevingsmetingen laag waren, maar de bloedwaarden sterk varieerden, evenals de loodconcentraties op de huid. Het experimentele testen van de invloed van metaalbewerkingsvloeistoffen toont dat lood in de huid wordt opgenomen.

• De lood-in-lucht concentratie (aan de persoon) was ruim onder de Zweedse grenswaarde (<0,1 – 3,4 µg per m³).
• De lood-in-bloedwaarden lagen ver uiteen van <0,72 – 33 µg per dl^.
• De loodconcentraties op de huid waren na twee uur werken tussen 0,2 en 48 µg per cm².
• Bij contact tussen de metaalbewerkingsvloeistoffen en de huidcellen van het varken treed huidabsorptie al op bij zeer lage doseringen lood en 24 uur na blootstelling was tot 10% van het lood in de huid aanwezig.

Met behulp van het door de Amerikaanse EPA ontwikkelde model voor lood bij volwassenen is de bijdrage van elk van de blootstellingsroutes bepaald. Daarbij bleek dat de hand-mondroute de hoogste bijdrage levert met 16 µg Pb per dl bloed, gevolgd door huidopname met 3,3 – 6,3 µg Pb per dl bloed en als laatste inademing met 2,0 µg Pb per dl bloed. Hieruit blijkt dat huidopname van lood belangrijker is dan gedacht en in verder onderzoek meer aandacht verdient.

De onderzoekers concluderen ook dat huidcontact met metaalbewerkingsvloeistoffen die lood bevatten kan leiden tot huidopname van anorganisch lood. Deze opname droeg in dit bewerkingsproces substantieel bij een de systemische dosis, ondanks dat in dit bedrijf veel aandacht was voor afzuiging en handhygiëne. Huidopname is een belangrijke opnameroute om preventieve maatregelen op te richten en zo de interne loodblootstelling te verlagen.

*De afkorting CNC staat voor Computer Numerical Control. Het is een benaming voor computer gestuurde machines. Deze machines worden gebruikt om verschillende materialen te bewerken naar verschillende eindproducten.

Bron

Julander, A., Midander, K., Garcia-Garcia, S., Vihlborg, P., & Graff, P. (2020). A Case Study of Brass Foundry Workers’ Estimated Lead (Pb) Body Burden from Different Exposure Routes. Annals of work exposures and health, 64(9), 970–981. https://doi.org/10.1093/annweh/wxaa061