Ziektebeeld
Longkanker is een woekering van cellen in de longen en de luchtpijp. Er zijn 2 typen longkanker:
- het kleincellige type
- het niet-kleincellige type
Ongeveer 80% van de mensen met longkanker heeft het niet-kleincellige type.
Belangrijke klachten en verschijnselen bij longkanker zijn hoesten (soms ook verandering in het hoesten of een hardnekkige prikkelhoest), het opgeven van een spoortje bloed in het slijm, kortademigheid en pijn in de borst.
Andere belangrijke klachten zijn:
- vaak terugkerende longontsteking;
- aanhoudende heesheid;
- een zeurende pijn in de borststreek, de rug, of in het gebied van de schouders.
- Ook is er vaak sprake van algemene klachten zoals vermoeidheid en gewichtsverlies.
- Longkanker wordt vaak laat ontdekt. Als patiënten met klachten naar een arts gaan, is de ziekte al ver voortgeschreden.
- De meeste patiënten met longkanker hebben bij diagnose al uitzaaiingen in de lymfeklieren
Soms wordt de ziekte ontdekt als om een andere reden een longfoto wordt gemaakt. Bij een vermoeden van longkanker zal de huisarts verwijzen naar de longarts voor verder onderzoek.
Minder dan 25% van de patiënten met longkanker komt in aanmerking voor een operatie. De behandeling is niet altijd succesvol omdat er toch uitzaaiingen bleken te bestaan.
Oorzaken
De belangrijkste oorzaak van longkanker is het roken van sigaretten: van de sterfte aan longkanker wordt ongeveer 85% veroorzaakt door roken.
Sommige chemische stoffen op het werk zijn kankerverwekkend.
Voorbeelden van kankerverwekkende stoffen zijn:
- asbest,
- chroom VI (en chroomverbindingen),
- arseen (en anorganische arseenverbindingen),
- radon en zijn vervalproducten,
- (diesel) uitlaatgassen,
- PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen),
- kwartsstof,
- houtstof,
- nikkel (en nikkelverbindingen),
- cadmium (en cadmiumverbindingen) en
- acrylonitril.
In de bijgevoegde tabel is een overzicht van de beroepsmatige oorzaken van longkanker gegeven
Roken (zelf roken en passief roken) en blootstelling aan kankerverwekkende chemische stoffen en fijn stof op de werkplek kunnen elkaars werking versterken.
Diagnostiek
Om de diagnose longkanker te stellen is onderzoek door een medisch specialist (longarts of oncoloog) nodig. Deze zal de diagnose stellen met behulp van röntgenfoto’s, computertomogram (CT-scan), PET-scintigrafie (PET-scan), een bronchoscopie (kijken in de longen), punctie (wegnemen van vocht en weefsel). Soms is een operatie nodig om de diagnose te stellen.
Om vast te stellen of de oorzaak in het werk ligt, zal de blootstelling aan kankerverwekkende chemische stoffen in kaart gebracht moeten worden. De arbeidshistorie van de patiënt is van groot belang; dit is een overzicht van de werkzaamheden die iemand gedurende zijn gehele leven heeft verricht. Om de mogelijke asbestblootstelling te kunnen schatten, kan de arts gebruik maken van de zogenaamde Asbestkaart (www.asbestkaart.nl).
De bedrijfsarts kan gebruik maken van de registratierichtlijn Longkanker.
Vóórkomen
In Nederland wordt elk jaar bij ongeveer 9.000 mensen longkanker vastgesteld. Het is de meest voorkomende soort kanker bij mannen. De laatste jaren daalt het aantal mannen met longkanker licht. Hier staat tegenover dat het aantal vrouwen met longkanker duidelijk toeneemt.
Risicoberoepen voor werkgebonden longkanker zijn
- beroepen in de hout en papierindustrie
- meubelstoffering
- bouw en bouwmaterialen
- glas- en steenproducerende industrie
- de scheepsbouw
- transportmiddelenindustrie
- spoorwegen.
Ook werknemers van zinksmelterijen, tijdens het verchromen, in de productie van chroompigment, lassers, verfspuiters kunnen te maken hebben met een verhoogd risico/blootstelling aan longcarcinogenen.
Omdat roken de belangrijkste oorzaak is van longkanker, blijven werkgebonden oorzaken vaak onderbelicht.
Geschat wordt dat in Nederland jaarlijks meer dan 300 gevallen van longkanker door asbest voorkomen (dat is één tot tweemaal hoger dan het aantal gevallen van mesothelioom (longvlies of buikvlieskanker) door asbest).
Preventie
- Vervanging van kankerverwekkende chemische stoffen
- Vermindering van blootstelling aan kankerverwekkende chemische stoffen, waaronder kwartsstof in de bouw.
- Terugdringen van roken en passief roken, ook in de horeca.
- Bij verwerken van kankerverwekkende stoffen toepassen van gesloten systemen.
- Bij verwerken van kankerverwekkende stoffen zeer goede afzuiging, waarbij de lucht niet teruggebracht wordt in de ruimte (recirculatie)
- Bij verwerken van kankerverwekkende stoffen adembescherming gebruiken van de hoogste klasse (P3).