Lamineren is het combineren van kunststofhars met glasvezel. Zo ontstaat een kunststof die laminaat heet, naar de verschillende lagen glasvezel waaruit het bestaat. Het gaat vaak om polyesterhars of epoxyhars. Polyester is ideaal voor producten waarbij vormvrijheid voorop staat. Het wordt bijvoorbeeld toegepast in boten, koeltorens, windmolen, zwembaden en prefab badkamers.

Bronchiolitis obliterans bij bootbouwers

In 2013 verschijnt een artikel van Cullinan et al. waarin ze zes gevallen van bronchiolitis obliterans beschrijven. Vijf werknemers werken in de bouw van jachten en een bouwt koeltorens.  De ziekte zijn ernstig en voor twee patiënten is uiteindelijk een longtransplantatie nodig. Alle werknemers verwerkten glasvezel versterkte polyesterhars in hun werk. In het artike wordt vooral gekeken naar het oplosmiddel styreen, maar de precieze oorzaak blijft onduidelijk. Opvallend is dat de ziekte vrij snel optreedt na begin van de blootstelling, die volgens de onderzoekers ook niet abnormaal hoog is geweest. In een commentaar wijzen Chen et al. 2013 op een andere mogelijk bijdragende stof: methylethyl ketone peroxide.

Werknemers van jachtbouwers onderzocht

Dezelfde onderzoekgroep borduurt recent voort op deze bevindingen met een studie naar de effecten op de longen van werknemers die lamineren met glasvezel versterkte kunstharsen. Bij twee bedrijven die polyester jachten bouwen hebben ze de werknemers gevraagd naar klachten en symptomen van de luchtwegen. Ook is voorafgaand aan hun dienst en na de dienst de longfunctie gemeten. Na de dienst is ook een sputum monster genomen op de eerste dag van de werkweek. Binnen het bedrijf zijn werknemers die wel lamineren (lamineerders) vergeleken met werknemers die dat niet doen (niet-lamineerders).

• FEV1 = forced expiratory volume in 1 second. Dit betreft het geforceerd uitgeblazen volume tijdens de eerste seconde van de test.
• FVC = geforceerde vitale capaciteit (FVC, forced vital capacity), het verschil tussen een volledige inademing en een volledige uitademing.
• FEV1 / FVC =  Tiffeneau-index. De normale waarde voor deze index is ongeveer 0,75

Resultaten

In de groep lamineerders waren meer mensen met een chronische hoest. Ook was bij hen sprake van een lagere FEV1 (-3,3%) en FEV1 / FVC (-1,5%) voorafgaand aan de dienst vergeleken met de niet-lamineerders. Na de dienst waren de verschillen voor deze groep respectievelijk -3,6% en -2,1%.

De groep lamineerders had een hoger risico op vroeg ontstaan van obstructieve en totale (obstructief en restrictief) afname van de longfunctie. Ook was na de dienst de kans op een afname van de FVC met meer dan tien procent significant hoger dan bij de niet-lamineerders. Verder hadden de lamineerders ook een hoger percentage neutrofielen en lymfocyten in het sputum.

De onderzoekers concluderen dat het onderzoek uitwijst dat het proces van lamineren een negatieve invloed heeft op de longen en daarmee de longfunctie. Ze bespreken het idee dat dit te wijten is aan de blootstelling aan styreen maar beoordelen het wetenschappelijk bewijs daarvoor als niet eenduidig. Ze wijzen ook op de andere stoffen die vrijkomen bij het proces zoals verschillende peroxiden en hun schadelijke invloed op de longen. Meer onderzoek is nodig om vast te stellen welke stoffen de longschade kunnen veroorzaken. Ondertussen is regelmatige controle van de gezondheid van met name de longen noodzakelijk bij werknemers in het proces van lamineren met glasvezel versterkte kunststoffen.

Bronchiolitis obliterans (BO)
BO is een zeldzame en ernstige longziekte die kan ontstaan door blootstelling aan chemische stoffen. Van een beperkt aantal stoffen is vastgesteld dat zij inderdaad de oorzaak kunnen zijn. De bekendste daarvan is diacetyl, een stof die gebruikt wordt om een botersmaak te geven aan onder meer popcorn. Ook door het toevoegen van deze stof tijdens de koffieproductie zijn werknemers ziek geworden.

Bronnen:

Cullinan P, McGavin CR, Kreiss K, Nicholson AG, Maher TM, Howell T, Banks J, Newman Taylor AJ, Chen CH, Tsai PJ, Shih TS, Burge PS. Obliterative bronchiolitis in fibreglass workers: a new occupational disease? Occup Environ Med. 2013 Jan 15.

Chen CH, Tsai PJ, Wang WC, Pan CH, Ho JJ, Guo YL. Obliterative bronchiolitis in workers laying up fiberglass-reinforced plastics with polyester resin and methylethyl ketone peroxide catalyst. Occup Environ Med. 2013 Sep;70(9):675-6. doi: 10.1136/oemed-2013-101594. Epub 2013 Jun 5. PMID: 23739490.

Chen, C. H., Tsai, P. J., Wang, Y. F., Pan, C. H., Hung, P. C., Ho, J. J., Perng, D. W., Nemery, B., & Guo, Y. L. (2021). Respiratory health effects of the fiberglass-reinforced plastic lamination process in the yacht-building industry. Scandinavian journal of work, environment & health, 47(1), 62–69. https://doi.org/10.5271/sjweh.3924

Lees meer over styreen en longaandoeningen in deze post