Zaterdag 23 april 2022 stond in de Volkskrant een interessant artikel over long covid of het postcovidsyndroom. Het gaat om de soms zeer langdurige klachten die mensen kunnen hebben na het doormaken van een Covid-19 infectie. Een scala van allerlei klachten die mensen ook verhinderen hun eigen werk te doen. Wat zijn daarbij de onderliggende mechanismen? Het artikel geeft daarvan een overzicht. Ik ging op zoek naar onderliggende wetenschappelijke studies. Hier eerst wat links naar artikelen over de invloed op de bloedstolling

Postcovidsyndroom

Officieel heet het in de literatuur PASC (Post-acute sequelae of COVID), in Nederland wordt het meestal aangeduid met Long COVID. Het blijkt een regelmatig optredend syndroom te zijn na een infectie met SARS-CoV-2 waarbij klachten optreden als kortademigheid, vermoeidheid, hersenmist, weefselbeschadiging, ontstekingen en stollingsproblemen. Deze klachten kunnen lang aanhouden. Er zijn duidelijke overeenkomsten met andere post-virale syndromen en met bijvoorbeeld myalgische encefalomyelitis (ME) en chronisch vermoeidheidssyndroom. Hoewel de klachten sterk afwijken van de acute COVID infectie, is nog lang niet overal geaccepteerd dat postcovidsyndroom een afzonderlijke aandoening zou kunnen zijn.

Microstolsels in het bloed

Het eerste deel gaat over de microscopische kleine bloedklonters die patiënten met het postcovidsyndroom in hun bloedvaten hebben. De afbeelding van bloed onder de fluorescentiemicroscoop bij het Volkskrantartikel komen uit een studies van Pretorius et al. (2021) en van Kell et al. (2022). Deze Zuid-Afrikaanse onderzoeksgroep beschrijft hoe het coronavirus de bloedstolling beïnvloedt. De uitsteeksels van het coronavirus (spike-eiwitten) hechten zich aan de stollingsfactor fibrinogeen en zo ontstaan abnormale bloedstolsels die overal in het lichaam kleine bloedvaatjes kunnen blokkeren. Hierdoor krijgen allerlei weefsels onvoldoende zuurstof en dat zou bijvoorbeeld de extreme vermoeidheid kunnen verklaren, maar ook waarom mensen na covid meer risico lopen op een longembolie of hartinfarct.

Ook Kell et al. (2022) formuleert hoe een aantal jaren geleden werd ontdekt dat bij postcovidsyndroom patiënten het fibrogeen in het bloed kan gaan stollen en klonteren in een afwijkende form van amyeloïde fibrine. Deze stolsels zijn relatief resistent tegen afbreken via fibrinolyse. Zo ontstaan in het bloed grote aantallen microstolsels die vooral de kleine bloedvaten en capillairen blokkeren, waarmee de passage van rode bloedcellen en de zuurstofuitwisseling in weefsel verstoord raakt. De microstolsels blijven niet alleen lang aanwezig, maar binden zich ook aan eiwitten en stimuleren zo het afweersysteem. Er ontstaan dan verschillende soorten antilichamen tegen eigen weefsel (autoantilichamen).

Hart- en vaataandoeningen

Het grotere risico op hart- en vaatziekten bij mensen die covid hebben doorgemaakt is inmiddels bekend. Zo verscheen in februari een overzichtsstudie van Xie et al. (2022) naar de gevolgen van covid voor hart- en vaatziekten over de periode van een jaar. Het betreft een cohortstudie met 153.760 individuen die covid doormaakten en twee controlegroepen die geen covid hadden: 5.637.647 mensen met actuele gegevens en 5.859.411 mensen met historische gegevens. Hierbij bleek dat er een groter risico is op een scala aan hart- en vaataandoeningen zoals beroerte, ritmestoornissen, ischemische en niet-ischemische hartaandoeningen, pericarditis, myocarditis, hartfalen, trombose en embolieën. Deze risico’s zijn anderhalf tot vier keer zo hoog als bij gezonde mensen. Het verhoogde risico bestaat bij alle mensen die covid hebben gehad en de ernst van de ziekte speelt een rol. Maar ook bij milde klachten en wanneer geen ziekenhuisopname nodig was, blijkt het risico te zijn verhoogd.

Bronnen

Ellen de Visser, Twee jaar na aanvang van de pandemie ontdekken artsen wat er in het lichaam van een longcovidpatiënt gebeurt, Volkskrant 23 april 2022

Pretorius, E., Vlok, M., Venter, C. et al. Persistent clotting protein pathology in Long COVID/Post-Acute Sequelae of COVID-19 (PASC) is accompanied by increased levels of antiplasmin. Cardiovasc Diabetol 20, 172 (2021). https://doi.org/10.1186/s12933-021-01359-7

Kell et al. 2022 A central role for amyloid fibrin microclots in long COVID/PASC: origins and therapeutic implications Biochem J (2022) 479 (4): 537–559.

Xie, Y., Xu, E., Bowe, B. et al. Long-term cardiovascular outcomes of COVID-19. Nat Med 28, 583–590 (2022). https://doi.org/10.1038/s41591-022-01689-3

Meer weten over de wetenschappelijke inzichten over long Covid? Kijk voor een goed overzicht naar:

Lees ook: Na covid de vermoeidheid

Series Navigation

<< Na COVID-19 de vermoeidheid