Luchtwegklachten bij kappers nader bekeken

Luchtwegklachten ten gevolge van blootstelling aan chemische producten in het werk komen regelmatig voor onder kappers. Het gaat zowel om aandoeningen van de bovenste als om de diepere luchtwegen en astma. Met name de middelen om haar te bleken, zoals ammoniumpersulfaat zijn daarvan een oorzaak (22-45%). Maar er zijn ook gevallen beschreven van klachten ten gevolge van paraphenyleendiamine, haarspray, formaldehyde in producten om te ontkroezen, tarweproteïne in styling producten en henna.

Haarverven zijn een belangrijke uitlokkende factor voor luchtwegklachten bij kappers
Afbeelding van Arturs Budkevics via Pixabay

Kappers met klachten onderzocht als groep

Om beter inzicht te krijgen in deze luchtwegklachten bij kappers is een Duitse studie (Hill et al. 2022) uitgevoerd onder 148 patiënten die zich tussen 2012 en 2019 meldden bij een in werkgerelateerde luchtwegklachten gespecialiseerde kliniek. Retrospectief werden alle dossiers onder de loep genomen en werden de gegevens geanonimiseerd en bij elkaar gebracht.

Het belangrijkste doel van het onderzoek was systematisch de symptomen van de kappers in kaart te brengen in relatie tot het klinische beeld en de werkomgeving om te zien of er gemeenschappelijke kenmerken te vinden zijn. Daarnaast wilden de onderzoekers de gevallen indelen naar de mate van zekerheid over de specifieke beroepsmatige oorzaak van de luchtwegklachten. Hierbij zijn vijf niveaus van zekerheid gebruikt.

In het dossieronderzoek werd bij de diagnostiek onder meer gekeken naar:

  • Bloedonderzoek inclusief IgE
  • Huidpriktesten met verdachte stoffen
  • Longfunctietesten inclusief bronchiale hyperreactiviteit en indien noodzakelijk inhalatie-provocatietest
  • De aanwezigheid van eventuele atopisch aanleg werd getest

De belangrijkste uitkomst van het onderzoek was het beschrijven van de groep kappers met luchtwegklachten wat betreft demografie, medische gegevens, symptomen en beloop, werkhistorie en werkomstandigheden, uitkomsten van testen. De mate van bewijs voor de werkgerelateerdheid van de aandoening is beoordeeld door twee onafhankelijke onderzoekers

Resultaten

De groep patiënten was overwegend vrouw (92%) en van hen had 30% ander werk gezocht of was langdurig (meer dan twee maanden) ziek door de luchtwegklachten.

Klachten en symptomenAantalPercentage
Werkgebonden symptomen van de neus (rhinitis)9262,2
Werkgebonden hoesten en/of keelpijn12383,1
Werkgebonden kortademigheid, piepen en benauwdheid13792,6
Progressie van symptomen van bovenste luchtwegen naar lagere luchtwegen 2516,9
Exclusief klachten bovenste luchtwegen 32,0
Overzicht van de voorkomende klachten

Wat betreft de uitlokkende factoren gaat het zowel om specifieke (haarverven, blonderingsmiddelen) als om meer aspecifieke prikkels.

Uitlokkende factorenAantal Percentage
Meest genoemde specifieke triggers:
 Haarverven12383,1
 Blonderingsmiddelen12081,1
Geen specifieke prikkels, werken in de kapsalon is toch problematisch85,4
Stof, rook, damp of geur genoemd als aspecifieke uitlokkende factor voor luchtwegklachten 10168,2
Overzicht van uitlokkende factoren

Behalve luchtwegklachten was bij 10% sprake van urticaria door haarverven

Overige kenmerken en factorenAantal Percentage
Seizoensfluctuatie in symptomen3624,3
Handeczeem in de voorgeschiedenis 5436,5
Bekend met contactovergevoeligheid voor kappersproducten inclusief ammoniumpersulfaat. 3221,6
Bekende contactovergevoeligheid voor ammoniumpersulfaat 128,1
Werkgebonden urticaria door haarverven149,5

Diagnose

In 60% van de gevallen ging het om een obstructieve luchtwegaandoening en in 15% van de gevallen was sprake van specifieke hyperreactiviteit op ammoniumpersulfaat.

Afgaand op de mate van bewijs voor een werkgebonden oorzaak van de klachten werden de deelnemers ingedeeld in vijf groepen: Groep 1 voor bewezen werkgebonden oorzaak (24), groep 2 voor waarschijnlijk, maar niet bewezen (11), groep 3 voor onduidelijk (25), groep 4 voor onwaarschijnlijk werkgebonden (66) en groep 5 voor bewezen niet werkgebonden (21). Het is opvallend dat ondanks een verwijzing naar een specialistische kliniek in zoveel gevallen uiteindelijk sprake lijkt van een niet werkgebonden oorzaak.

Wanneer de werkgebonden groep 1 (waarvan de beroepsmatige oorzaak immunologisch was bewezen) vergeleken wordt met de niet werkgebonden groep 4 (met een obstructieve luchtwegaandoening waarvan een specifieke beroepsmatige oorzaak onwaarschijnlijk is), blijkt dat de leeftijd significant lager ligt, evenals het aantal jaren werkzaam in het beroep. Ook was bij deze groep vaker sprake van overgevoeligheid voor andere omgevingsstoffen en werd een hoger totaal IgE vastgesteld in vergelijking met groep 4.

Conclusie van de onderzoekers

Door de uitgebreide beschrijving van deze forse serie van gevallen is nu meer bekend over de kenmerken van werkgerelateerde luchtwegklachten en -symptomen. Ammoniumpersulfaat is de meest voorkomende specifieke oorzaak van type-1-overgevoeligheid met de typische risicofactoren voor atopie. Huidpriktesten zijn aan te raden bij alle symptomatische gevallen, maar vaak kan een specifieke oorzaak niet worden bewezen.

Bron

Hiller, J., Greiner, A. & Drexler, H. Respiratory afflictions during hairdressing jobs: case history and clinical evaluation of a large symptomatic case seriesJ Occup Med Toxicol 17, 10 (2022). https://doi.org/10.1186/s12995-022-00351-5