Burn-out kan overal voorkomen, ook in een beroepsgroep met doorgaans nuchtere mensen als vrachtwagenchauffeurs. Het verhaal van een van hen dat in 2018 verschijnt in TON – MAGAZINE VOOR MENSEN DIE WERKEN IN TRANSPORT EN LOGISTIEK spreekt boekdelen. Lees het hier “Opgebrand en weer opgekrabbeld“.
In 2016 start een onderzoek naar burnout en stress bij beroepschauffeurs. De centrale vraag is “Hebben de huidige werkomstandigheden van chauffeurs enige mate van invloed op werkgerelateerde stresservaringen en/of burn out?” Het onderzoek via vragenlijsten is de afstudeeropdracht van Barry de Waard, master student aan de Open Universiteit. Begin 2019 is het artikel over dit onderzoek gepubliceerd.
Stressoren en burn-out componenten
In het artikel gaan de onderzoekers in op de factoren die voor stress kunnen zorgen bij beroepschauffeurs. Zo moeten zij bijvoorbeeld drie partijen tevreden houden: hun eigen baas, de bedrijven die goederen versturen en de klanten die goederen ontvangen. Tegelijkertijd moeten ze rekening houden met de veiligheid en de vele veiligheidsvoorschriften die gelden voor vervoer over de weg. Vaak werken ze op onregelmatige tijden en zijn de overnachtingsmogelijkheden beperkt, waardoor de slaap vaak verstoord is. Verder zijn ze sterk afhankelijk van hun werkplanner en de mate waarin ze daarmee overweg kunnen. Het huidige tekort aan beroepschauffeurs speelt ook een rol.
In het onderzoek zijn de uit deze taakeisen voortvloeiende werkgerelateerde stressoren onderzocht op hun relatie met de drie componenten van burnout. Het gaat om emotionele uitputting, depersonalisatie en een negatief oordeel over jezelf en je prestaties. Het onderzoek is in twee delen uitgevoerd onder beroepschauffeurs die werken vanuit Nederland. In de eerste fase is gekeken naar de mogelijke oorzaken van burnout, zoals rol conflict, rol onduidelijkheid, slaapkwaliteit en de ervaren emotionele intelligentie van de werkplanner. In de tweede fase zijn de drie componenten van burnout onderzocht.
Onderzoek onder chauffeurs
Via websites en tijdschriften zijn duizenden truckchauffeurs geïnformeerd over het onderzoek met het verzoek deel te nemen. Uiteindelijk namen 534 chauffeurs deel aan de eerste fase en 214 aan de tweede fase. Vergelijking van deze groepen laat geen significante verschillen zien in demografische kenmerken.
In het onderzoek is ook aan de deelnemers gevraagd andere vormen van stress te noemen dan de bovengenoemde componenten. Dat leverde de volgende top 10 op:
- agressie van andere weggebruikers
- het vinden van een geschikte plek om te rusten
- de opgelegde rij-uren
- de implementatie van de digitale tachograaf
- verschillen in de veiligheidsregels bij laden en lossen
- lengte van de werkdag
- automatisering (GPS, planning software etc.)
- de mate waarin de werkplanner rekening houdt met prive situaties zoals op tijd thuis kunnen zijn
- vrees om baan te verliezen aan een goedkopere chauffeur
- onvoldoende hulp bij laden en lossen op locatie
Resultaten
Het blijkt dat rol-conflict en de ervaren emotionele intelligentie van de werkplanner verband houden met alle drie de componenten van burnout. Hoe meer tegenstrijdige belangen elkaar in de weg zitten (meer rol-conflict), hoe groter het risico op burn-out. En hoe lager de ervaren emotionele intelligentie van de werkplanner, hoe hoger het risico. Hoe groter de emotionele intelligentie hoe beter de werkplanner in staat is emoties te begrijpen en van betekenis te voorzien. Hierdoor kan hij zich beter aanpassen aan de behoeftes van de chauffeur en verloopt de communicatie gemakkelijker.
Goede slaap is een noodzakelijke voorwaarde voor herstel na inspanning. Het is dan ook niet vreemd dat een slechte slaapkwaliteit een negatieve invloed heeft op depersonalisatie en emotionele uitputting. De kans op burnout neemt hierdoor toe.
Conclusie
Het vak van beroepschauffeur is niet gemakkelijk en kent een aantal inherente factoren die het risico op burnout kunnen vergroten. Wanneer men kijkt naar door de chauffeurs zelf genoemde stressoren, dan valt op dat die eerder te maken hebben met het vak zelf dan met de eigen werkgever. In het artikel worden oplossingsrichtingen aangeduid, maar wordt ook aangegeven dat een aantal daarvan lastig te bereiken zullen zijn.
Bron
Judith Semeijn Barry de Waard, Wim Lambrechts, and Janjaap Semeijn Burning Rubber or Burning Out? The Influence of Role Stressors on Burnout among Truck Drivers Logistics 2019, 3, 6