Toxische beschadiging van dwarsgestreepte spieren (rhabdomyolyse) heeft verschillende oorzaken. Denk aan spierziekten, grote inspanning, infectieziekten of gebruik van bepaalde medicatie. Maar ook factoren in het werk kunnen een rol spelen.
Chinese casus
Recent werd een Chinees geval beschreven van een 52-jarige man die beroepsmatig was blootgesteld aan het diergeneesmiddel monensin. Hij meldde zich in het ziekenhuis met sinds een week bestaande zwakte en pijn in beide benen en donkerrode urine. Er was geen sprake van duizeligheid of hoofdpijn. Wel kon hij zich minder goed inspannen. Hij had geen stofwisselingsziekten of neuromusculaire ziekten in zijn voorgeschiedenis en ook niet in de familie.
Bij neurologisch onderzoek bleek sprake van spierzwakte. Het EMG liet ook afwijkingen zien en bij bloedonderzoek was duidelijke spierafbraak aantoonbaar. In de urine werd myoglobine uitgescheiden. Bij een spierbiopsie bleek sprake van fibrose en interstitiele afwijkingen. Er waren geen afwijkingen aan het hart of aan de nieren.
Diagnose en blootstelling
De diagnose toxische myopathie werd gesteld en hij werd intensief behandeld met corticosteroïden. Het herstel verliep langzaam en hoewel hij na twee maanden uit het ziekenhuis werd ontslagen en met hulp kon lopen, was ook na twaalf maanden geen volledig herstel bereikt. Hij is gedurende 12 jaar gevolgd en heropname was een aantal keren noodzakelijk vanwege terugkerende klachten.
De oorzaak van deze ernstige aandoening was contact met het diergeneesmiddel monensin. De man werkte in een bedrijf waar deze stof werd geproduceerd. Hij kwam er twee tot drie dagen rechtstreeks mee in contact. Hoe lang dat was voor hij klachten kreeg is niet duidelijk, maar de latentietijd was tussen een week en vier maanden. De diagnose monensin intoxicatie is gebaseerd op de monensin blootstelling in het verleden en het klinische beeld.
Ook in Nederland gebruikt
Monensin is een diergeneesmiddel dat ook in Nederland is toegelaten. Het behoort tot de ionoforen, een groep stoffen met antimicrobiële werking. Sinds 2013 is Kexxtone® op de Europese markt gebracht. Met het middel kan ketose worden voorkomen bij het afkalven bij melkkoeien
en vaarzen. De werkzame stof in Kexxtone® is monensin.
Zij gaan kort in op de risico’s bij gebruik door mensen. Er is zeer weinig over bekend, slechts een case-report met fatale afloop na het innemen van montensin door een 17-jarige jongen wordt aangehaald. Verder wordt melding gemaakt van allergische symptomen zoals urticaria, zwelling van gezicht of tong, jeuk, verstopte neus, contacteczeem en luchtwegklachten bij mensen die omgaan met monotensin. Ook wordt gemeld dat bij boeren die hun vee monotensin voerden sprake kon zijn van hoofdpijn en duizeligheid (World Health Organization. Seventieth Meeting of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives 2009)
Bronnen
Danhong Zhang, Hongsheng Lu, En Wang, Yuanlin Zhou Toxic myopathy following monensin exposure: a case report with 12 year follow-up Int J Clin Exp Med 2018;11(5):5390-5393
Kouyoumdjian JA, Morita MP, Sato AK, Pissolatti AF. 2001. Fatal rhabdomyolysis after acute sodium monensin (Rumensin) toxicity: case report. Arquivos de Neuro-Psiquiatria, 59(3-A), pp. 596-598.
World Health Organization. Seventieth meeting of the joint FAO/WHO expert committee on food additives. 2009. Monensin. Toxicological Evaluation of Certain Veterinary Drug Residues in Food. pp. 93-125.