Na drie posts (1, 2, 3) over dood en ziekte door het werken van te lange uren en overwerk in Japan en ander landen in Azië, kijk ik naar Nederland. Hoeveel uren werken we hier?

• 

• 

Nederlanders hebben, vergeleken met andere Europeanen, vaak werk. Van de 12,8 miljoen Nederlanders tussen de 15 en 75 jaar had in 2016 gemiddeld 65,8 procent een baan. Wel werken we het minste aantal arbeidsuren van heel Europa. Mannen hadden vaker betaald werk dan vrouwen. De netto arbeidsparticipatie onder mannen was 70,8 procent en 60,9 procent onder vrouwen.

Vrouwen werkten daarnaast vaker dan mannen in deeltijd. Drie kwart van de werkende vrouwen deed dit in deeltijd, tegenover een kwart van de mannen. Mannen werkten in 2016 gemiddeld 36 uur per week en vrouwen 26 uur. Per saldo realiseerden mannen 61,9 procent van alle gewerkte uren en vrouwen 38,1 procent (CBS-gegevens).

Arbeidsparticipatie in vergelijking met andere EU landen

In vergelijking met andere EU-lidstaten is de netto arbeidsparticipatie (uitgedrukt in aandeel werkende personen in de bevolking) relatief hoog. Alleen in Zweden, Duitsland en Estland is deze hoger. Wordt de arbeidsparticipatie echter uitgedrukt door de totaal gewerkte uren om te zetten in het aantal gewerkte vte’s (voltijdequivalenten) als percentage van de bevolking, dan is deze relatief laag. Alleen in Spanje, Kroatië, Italië en Griekenland is dit lager.

Werktijden

De basis voor de arbeidstijdenwetgeving in ons land is gelegd tussen de Kinderwet-Van Houten (1874) die kinderarbeid onder de twaalf jaar in fabrieken en werkplaatsen verbood en de Arbeidswet van 1919, waarbij de 8-uren werkdag en de 45-urige werkweek werden ingevoerd. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd de vrije zaterdag ingevoerd en de 40-urige werkweek, die later vanwege arbeidsduurverkorting daalde naar 36 uur. Meer de regels laten inmiddels onder druk van Europa langer werken weer toe:

• Werknemers van 18 jaar en ouder mogen maximaal 12 uur per dienst werken en maximaal 60 uur per week.
• In een periode van 16 weken mag een werknemer gemiddeld niet meer dan 48 uur per week werken.
• Per week moet er ten minste sprake zijn van een rustperiode van 11 uur per dag.

Nederlanders mogen dus langer werken, maar doen dat niet. Gemiddeld werken fulltimers in Nederland 39 uur per week. In Denemarken wordt het minst lang gewerkt: 37,8 uur per week. De zo gedisciplineerde Duitsers zitten ongeveer op het Europees gemiddelde met 40,4 uur.

Maar tussen beroepen zijn grote verschillen in het aantal uren dat erin gewerkt wordt. Zo werken onder meer artsen, juristen, consultants en mensen in de financiële sector vaak lang (60-80) uur en onregelmatig. Verder kan de inhoud van het beroep een rol spelen.

Kort geleden gaf het CBS een top-5 van beroepen met een zelf gerapporteerde hoge werkdruk

1. Koks
2. Artsen
3. Juristen
4. Managers zakelijke en administratieve dienstverlening
5. Leerkrachten basis onderwijs

En een top-5 beroepen met een zelf gerapporteerde lage werkdruk

1. Beveiligingspersoneel
2. Chauffeurs auto’s, taxi’s en bestelwagens
3. Hoveniers, tuinders en kwekers
4. Kassamedewerkers
5. Leidsters kinderopvang en onderwijsassistenten

Overwerk

Overwerken is ook steeds belangrijker geworden. Afgelopen juli verscheen een TNO-rapport waaruit naar voren kwam dat we met z’n allen gemiddeld drie uur per week onbetaald overwerken. Jaarlijks gaat het om ruim 21 miljard euro aan onbetaald overwerk, zo’n 3200 euro per persoon en al die uren aan overwerk zouden gelijk staan aan 292.000 voltijdbanen. Dat omrekenen van overuren naar voltijdbanen kan in theorie, maar is in de praktijk nauwelijks mogelijk. Dat erkennen ook de onderzoekers van TNO (.pdf). Zo is meer dan 60 procent van het overwerk vrijwillig (bijvoorbeeld omdat een werknemer graag zelf iets wil afmaken). Daarnaast is overwerk vaak incidenteel – als een werknemer eens in de zoveel tijd een paar uurtjes overwerkt, is daar moeilijk een andere werknemer voor in te zetten. Ook mogen werknemers hun onbetaalde overuren soms compenseren met vrije tijd.

Series Navigation

<< Productieve én gezonde lengte van de werkweekNachtdienst en kanker nader bekeken >>