De zorg over de gevolgen van het oplopen van een hersenschudding tijdens het sporten neemt toe nu duidelijk wordt dat de gevolgen op lange termijn ernstig kunnen zijn. Uit hieronder besproken onderzoek blijkt dat zelfs bij het normaal koppen van de bal in een voetbalwedstrijd al directe en meetbare veranderingen in de hersenen zijn vast te stellen. Direct na het koppen treden veranderingen op in onder meer het korte en lange geheugen en in de aansturing van de spieren. Deze veranderingen lijken na een enkel incident weer te verdwijnen.

In verschillende sporten kun je een hersenschudding oplopen door vallen of contact met medespelers. Dat geldt zeker ook in het voetbal. Soms heeft dat grote gevolgen, zoals bij Rianne Schorel, oud-spits van Ado Den Haag of bij amateurvoetballer Rudi de Graaf die te lang doorliep na een hersenschudding. Sinds 1 maart heeft de KNVB daarom een speciaal spreekuur voor voetballers die in de zes maanden ervoor een hersenschudding hebben doorgemaakt opgelopen in de sport.

Op 7 juni 2018 maakt de KNVB bekend dat er onderzoek gedaan zal worden naar koppen, met name in het jeugdvoetbal. In de Verenigde Staten is koppen bij de jeugd al verboden en ook België wil er maatregelen tegen nemen.

Al jaren zijn er zorgen over een mogelijk verband tussen het koppen bij voetbal en gezondheidsschade in de hersenen met zelfs een verhoogd risico op dementie op latere leeftijd. Maar er was vrijwel geen onderzoek naar het onmiddellijke effect van koppen in het voetbal en het functioneren van de hersenen. Nu is daar wel naar gekeken bij 19 amateurvoetballers (5 vrouwen, 14 mannen gemiddelde leeftijd 22 ± 3 jaar). Zij kopten ballen die met behulp van een ballenmachine naar hen werd gespeeld met een gestandaardiseerde snelheid overeenkomstig een normale voetbaltraining.

Bij alle deelnemers werd als eerste uitkomstmaat gekeken naar de corticomotoire remming met behulp van transcraniale magnetische stimulatie op vijf tijdstippen: voor het koppen, direct erna, na 24 uur, 48 uur en na twee weken. Daarnaast waren er secundaire uitkomstmaten zoals corticale exciteerbaarheid, houdingscontrole en cognitieve functie. Het bleek dat direct na het koppen de corticomotoire remming was toegenomen en dat er een meetbare afname optrad van de geheugenfuncties. De waarden normaliseerden binnen 24 uur en lijken dus van voorbijgaande aard.

Niettemin heeft normaal, en niet tot een hersenschudding leidend, koppen dus wel degelijk een directe en meetbare invloed op de elektrofysiologische werking van de hersenen en op het geheugen. Hoewel deze afwijkingen van voorbijgaande aard bleken, moet worden onderzocht of dit ook geldt voor langdurig en herhaald koppen volgens de onderzoekers.

Thomas G. Di Virgilio, Angus Hunter, Lindsay Wilson, William Stewart, Stuart Goodall, Glyn Howatson, David I. Donaldson, Magdalena Ietswaart
Evidence for Acute Electrophysiological and Cognitive Changes Following Routine Soccer Heading EBioMedicine 2016 Published by Elsevier B.V. This is an open access article under the CC BY-NC-ND license (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/).

Een hersenschudding is een lichte vorm van traumatisch hersenletsel die ontstaat na een harde klap op het hoofd. Na een klap tegen het hoofd kan iemand bewusteloos raken. Dit duurt een paar seconden tot minuten. Een andere mogelijkheid is dat iemand zich niks herinnert van de tijd na een klap. Dit geheugenverlies kan minuten tot wel uren duren. We noemen het posttraumatische amnesie (PTA). Hoe langer de PTA, hoe groter de kans op restverschijnselen, zoals hoofdpijn, vermoeidheid en concentratiestoornissen. Behalve bewusteloosheid en PTA kunnen zich de volgende symptomen voordoen: hoofdpijn, verwardheid, sufheid, misselijkheid of braken, instabiel lopen, duizeligheid.

Over het algemeen nemen de klachten na een hersenschudding geleidelijk af. De meeste mensen kunnen hun dagelijkse bezigheden oppakken. Een aantal patiënten houdt echter nog weken tot maanden last. Dit verschilt per persoon. Het gaat om de volgende klachten:

• Cognitieve gevolgen: Geheugenproblemen, Aandachtsproblemen, Concentratieproblemen
• Lichamelijke gevolgen: Hoofdpijn, Vermoeidheid. Slapeloosheid, Duizeligheid, Oorsuizen (tinnitus), Overgevoeligheid voor licht en geluid,
• Gevolgen voor de stemming (bij aanhoudende klachten): Somberheid, Prikkelbaarheid, Angst

Meer informatie hierover vind je bij onder meer de Hersenstichting.

Lees ook:

De late schaduwkant van de Super Bowl