In Nederland kun je water uit de kraan drinken. Je kunt bijna overal naar het toilet en afvalinzameling is heel gewoon. Afvalwater kun je kwijt in het riool en dat wordt vervolgens weer gezuiverd en overal waar dat van levensbelang is, wordt geregeld schoongemaakt. Maar het werken met afvalstoffen zoals urine, feces, stof en vuil brengt risico’s met zich mee voor iedereen die ermee in aanraking komt. Het gaat in deze sector om zeer uiteenlopende banen, in het Engels aangeduid met “sanitation workers”. Dit is een mooi overkoepelend begrip waarvoor niet echt een goede vertaling bestaat in het Nederlands.
Beroepsrisico’s van “sanitation workers” onderzocht
Recent is door Oza et al. een systematisch literatuuronderzoek gedaan naar de beroepsrisico’s van deze “sanitation workers”. Het is vooral een poging om deze sector beter in kaart te brengen en aanknopingspunten te vinden voor verder onderzoek. Het levert informatie voor het vaststellen van de beroepsgebonden ziektelast in deze grote sector, waarmee zowel de Wereldgezondheidsorganisatie als de ILO verder kunnen werken.
Methode van onderzoek
De onderzoekers doorzochten de databases PubMED, MEDLINE, EMBASE, and LILACS naar studies die aan de inclusiecriteria voldoen vanaf het begin tot 1 januari 2020. Studies moeten betrekking hebben op mensen boven de 15 werkzaam bij het installeren, bedienen, onderhouden, schoonmaken en legen van sanitaire voorzieningen en afvalverwerking. Als controlegroep kunnen werknemers in andere beroepen dienen of een groep uit de algemene bevolking. De uitkomsten waar naar gekeken is, zijn sterfte (totaal en door uitgesplitste oorzaken), gastro-enteritis, arbeidsongevallen en beroepsziekten, longaandoeningen, aandoeningen van het houding- en bewegingsapparaat, mentale aandoeningen en psychosociale aandoeningen.
In totaal zijn 65 studies meegenomen in het systematische literatuuronderzoek: 9 cohort studies en 56 cross-sectionele studies. Driekwart van de studies komt uit landen met een hoog inkomen, een kwart uit landen met midden inkomen en geen uit landen met een laag inkomen. Het scala aan beroepen dat is onderzocht is breed. Slechts in weinig studies zijn de beroepsmatige vormen van blootstelling rechtstreeks bekeken. Meestal werd hiervan een inschatting gemaakt op basis van het beroep. Hierdoor is volgens de mening van de onderzoekers in bijna alle studies sprake van een hoog risico op vertekening van de resultaten.
Resultaten en conclusies
Ondanks dat wijzen de studies wel in dezelfde richting. Hierbij blijkt dat “sanitation workers” een verhoogd risico lopen op gastro-enteritis en longaandoeningen. Mogelijk is ook sprake van een verhoogd risico op aandoeningen van het houding- en bewegingsapparaat en mentale of psychosociale aandoeningen. De enige aandoening waarvoor een meta-analyse kon worden gedaan was Hepatitis A. Hierbij is op basis van 12 studies een gezamenlijke odds-ratio bepaald van 2,09 (95% Betrouwbaarheidsinterval 1,39–3,00). De gegevens over sterfte waren niet eenduidig en slechts een studie rapporteerde over ongevallen.
De onderzoekers stellen dat dit de eerste keer is dat er studies zijn samengebracht over de sector, waarbij zij zijn vergeleken met controlegroepen of de algemene bevolking. Ondanks het grote aantal studies levert dit echter nog geen sluitend bewijs voor de beroepsrisico’s bij “sanitation workers”. Vooral de potentieel kwetsbare groepen zoals vrouwen, werkenden in informele beroepen en inwoners van lage lonen landen zijn nauwelijks bestudeerd. Toch zijn er duidelijke aanwijzingen dat mensen in deze sector een groter risico lopen op verschillende gezondheidsproblemen. Meer onderzoek is nodig om een goede inschatting te kunnen maken van de ziektelast, waarbij zowel de blootstelling als de gezondheidsuitkomsten beter in kaart gebracht moeten worden.
Wereldwijd nog veel te verbeteren
Mensen werkzaam in sanitaire voorzieningen en afvalverwerking zijn belangrijk voor de volksgezondheid. Dat realiseer je je pas goed wanneer je reist naar landen waar schoon drinkwater, schone toiletten, afvalinzameling en verwerking minder goed geregeld is. Dat heeft gevolgen voor de volksgezondheid. Niet voor niets hamert de Wereldgezondheidsorganisatie al jaren op het verbeteren van sanitaire voorzieningen als pijler van gezondheid. Een mega-klus, waarbij we de gezondheid van degenen die ervoor moeten zorgen, niet mogen vergeten.
Bron
Oza, H. H., Lee, M. G., Boisson, S., Pega, F., Medlicott, K., & Clasen, T. (2022). Occupational health outcomes among sanitation workers: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Hygiene and Environmental Health, 240, 113907.