Wie in het werk in contact komt met mensen- of dierenhaar of wie langdurig moet zitten op behaarde huid kan beroepsmatig een sinus pilonidalis of haarnestcyste oplopen. Een beroepsziekte voor bijvoorbeeld kappers of chauffeurs die meestal chirurgisch moet worden behandeld.

Haarnestcyste

Een sinus pilonidalis ofwel haarnestcyste is een holte in een huidplooi, veroorzaakt door ingegroeide haren. De meest bekende locatie is de bilnaad, maar het kan ook voorkomen tussen de vingers. De meeste gevallen komen voor bij jong volwassenen en tieners, meer bij mannen (doorgaans meer behaard) dan bij vrouwen. Van bepaalde factoren is bekend dat ze het risico verhogen op deze aandoening, zoals:

• Een zittend beroep, bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeur
• Overgewicht
• Al bestaande chronische irritatie of blessure in het getroffen gebied
• De aandoening komt in de familie voor

De aandoening hoeft geen klachten te veroorzaken. Vaak is er dan alleen sprake van een verdikking waar de haren (haardeeltjes) in de huid zijn opgenomen. Maar dergelijke haarcystes kunnen gaan ontsteken en dan ontstaat een pijnlijk, rood en warm abces. Dergelijke ontstoken haarnestcystes moeten vrijwel altijd operatief behandeld worden.

Tussen de vingers

Bij werknemers die werken met mensen- of dierenhaar kunnen dergelijke haarnestcystes ook tussen de vingers optreden. Dit noemt men ook wel een interdigitale sinus pilonidalis. Het ontstaat wanneer haren of haarfragmenten in de huid dringen, iets wat vaak gebeurt tussen de vingers en beschreven is bij kappers en trimmers van huisdieren.

Can et al. (2018) beschrijven een man van 31 die al 15 werkt als kapper. Hij heeft sinds anderhalf jaar last van zwellingen tussen de vingers waaruit nu en dan vocht komt. Behandeling met antibiotica verhelpt zijn klachten niet. Bij MRI was een ingesloten massa te zien in de zwelling. Hij wordt geopereerd en er blijkt sprake van een cyste met een dikke wand waarin zich dikke haren bevinden. Deze sinus pilonidalis herstelt met goede wondverzorging en hij kan het werk hervatten.

Ramilo et al. (2020) beschrijven een geval bij een 24-jarige trimmer van huisdieren die zich meldde met witte haren uit twee openingen in de verbinding tussen twee vingers. Daar was sprake van een cyste waarvan de inhoud na punctie restanten van haar bevatte. De cyste is operatief verwijderd en de wond is zorgvuldig schoongehouden wat uiteindelijk restloze genezing opleverde.

Jeep seat

Ook onder militairen is sinus pilonidalis beschreven. Bij hen is de aandoening in het verleden ook wel aangeduid als ‘jeep seat’, omdat het veel voorkwam onder bestuurders van legerjeeps. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zouden er meer dan 80.000 soldaten voor zijn behandeld. De oorzaak was waarschijnlijk het langdurig autorijden en zitten op een harde zitting. Hierdoor trad irritatie van het zitvlak op en bij beharing werd het haar in de huid gedrukt, vooral in de bilnaad.

In 2016 voerden Levinson et al. een retrospectief onderzoek uit bij 3407 militairen met de diagnose sinus pilonidalis. Hun doel was onder meer om de beroepsgebonden risicofactoren op te sporen. Het bleek dat officieren en administratief personeel een lagere kans op sinus pilonidalis hadden vergeleken met mannelijke soldaten en vrouwelijke militaire chauffeurs. De manier waarop geopereerd wordt maakt verschil voor het herstel. Maar wie eenmaal geopereerd is aan sinus pilonidalis heeft een sterk verhoogd risico op terugkeer van de aandoening: bij alle mannen samen is het relatieve risico op terugkeer 7,87 en bij de mannelijke soldaten zelfs 9,54.

Preventie

In het algemeen wordt ontharen aangeraden voor mensen die sterk behaard zijn en een sinus pilonidalis hebben gehad. Dat kan met lasertechnieken, maar ook met ontharingscrèmes. Daarnaast komen er steeds meer aanwijzingen dat afgeknipt haar dat vaak scherp is en achterblijft op het lichaam van zowel kapper als klant een probleem is. Duitse onderzoekers (Doll et al. 2019) bepleiten dan ook te douchen of te baden nadat het haar is geknipt.

Bronnen

Haarnestcyste – informatie op Patient1.nl

Can, B. (2018). Barber’s syndrome: Plenoidal sinus with nonpatient hairs. Turkish Journal of Plastic Surgery, 26(3), 135.

Ramilo, R. C., Jao-Tan, C., Angeles, C. B., Jamisola, L. C., & Pascasio, M. N. F. Interdigital pilonidal sinus: An occupational disease of pet groomers. UER, 26.

Tal Levinson, MC IDF, Tamar Sela, MC IDF, Shmuel Chencinski, MC IDF (Res), Estela Derazne, MC IDF, Dorit Tzur, MC IDF, Hadar Elad, MC IDF, Yitshak Kreiss, MC IDF, Pilonidal Sinus Disease: A 10-Year Review Reveals Occupational Risk Factors and the Superiority of the Minimal Surgery Trephine Technique, Military Medicine, Volume 181, Issue 4, April 2016, Pages 389–394

Doll, D., Wilhelm, D., Ommer, A., Albers, K., Mordhorst, H., Iesalnieks, I., … & Luedi, M. (2019). Immediate cut hair translocation to the intergluteal fold in the hairdressers shop–Another link to pilonidal sinus disease. Pilonidal Sinus Journal, 5(1), 23-32.