Waar we van lasers inmiddels weten dat het riskant kan zijn voor de ogen, is dat voor Intense Pulsed Light (IPL) veel minder bekend. Deze flitslichttherapie wordt gebruikt voor medische en cosmetische doeleinden en mag zonder specifieke opleiding worden gebruikt. Dat dit niet zonder risico is, blijkt uit een recent geval (Ho and Teo, 2020) waarbij niet de klant, maar de behandelaar schade aan het netvlies heeft opgelopen.
Wat is IPL en wat zijn toepassingen?
IPL staat voor intense pulsed light. Dat betekent dat lichtflitsen als het ware op de te behandelen huid ‘afgevuurd’ worden. Dit licht dringt door tot de haarwortel. De energie die vrijkomt, wordt door het pigment van het haar geabsorbeerd en omgezet in warmte. IPL wordt zowel gebruikt in medische als cosmetische werksituaties. Het wordt buiten de kliniek bijvoorbeeld toegepast voor permanent ontharen. Binnen de oogheelkundige kliniek wordt het onder meer gebruikt voor de behandeling van droge ogen veroorzaakt door slecht functionerende Meiboom kliertjes.
De effectiviteit en veiligheid van de behandeling van droge ogen is een aantal keren aangetoond, bijvoorbeeld in een studie van Toyos et al. 2015. Desondanks zijn er ook publicaties waarin wordt gewezen op de risico’s voor de ogen van behandelingen met IPL rondom de ogen. Zo rapporteerden Lee et al. 2011 twee gevallen waarbij na een IPL behandeling blijvende schade ontstond aan de iris en pupil bij vrouwen van respectievelijk 36 en 27 jaar oud.
Netvliesschade door beroep: een voorbeeld casus
Een vrouw van 44 kwam bij de oogkliniek met klachten van wazig zien van het rechter oog. Het oog traande en het zicht werd belemmerd door wat ze omschreef als een zware lijn. De klachten waren een maand eerder begonnen. Ze werkte al tien jaar als een IPL-therapeut waarbij ze haar klanten altijd oogbescherming liet gebruiken, maar zelf altijd zonder bescherming werkte.
Bij onderzoek was het zicht in het rechter oog duidelijk slechter dan links. Hoewel bij oogspiegelen een normale retina rechts aanwezig is, blijkt bij nader onderzoek sprake van een significante afname van het retina epitheel rechts. Dit wordt gezien in de centrale macula en in het daaromheen liggende weefsel. Ook links is sprake van een afgenomen retina-dikte.
In het rechter oog is ook sprake van een scotoom. Een scotoom is de uitval van een stukje gezichtsveld dat is omgeven door een gebied met beter of normale gezichtsvermogen.
Geen andere verklaringen
Een van de oorzaken van wazig zien is beschadiging van het netvlies. Dat kan onder meer worden veroorzaakt door bepaalde stoffen, vooral geneesmiddelen zoals het momenteel veelbesproken hydroxychloroquine. Langdurig gebruik van dit antimalariamiddel kan leiden tot netvliesbeschadiging. Het risico is hoog, tot wel 30% bij langdurig gebruik
Bij deze patient was echter geen sprake van eerdere problemen van de ogen of de algemene gezondheid en ze gebruikte geen medicatie. Ook blootstelling aan chemische stoffen in het werk is niet aan de orde. De artsen concluderen dan ook dat blootstelling aan IPL de meest waarschijnlijke oorzaak is. Ze baseren die conclusie op de hierboven gegeven beschrijving van haar werkzaamheden en het niet gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen.
De auteurs concluderen dat er weinig onderzoek gedaan is naar deze bijwerkingen van IPL. Ze benadrukken echter het belang van kennis over dit risico bij zowel cliënten als behandelaars, mede gezien de groeiende populariteit van IPL voor medisch en cosmetisch gebruik.
Bronnen
Tony Ho and Limei Teo. “Retinal Toxicity from Intense Pulsed Light Therapy: A Case Report”. EC Ophthalmology 11.2 (2020): 01-04
Toyos, R., McGill, W., & Briscoe, D. (2015). Intense pulsed light treatment for dry eye disease due to meibomian gland dysfunction; a 3-year retrospective study. Photomedicine and laser surgery, 33(1), 41–46. https://doi.org/10.1089/pho.2014.3819
Lee WW, Murdock J, Albini TA, O’brien TP, Levine ML. Ocular damage secondary to intense pulse light therapy to the face. Ophthalmic Plast Reconstr Surg. 2011;27(4):263‐265. doi:10.1097/IOP.0b013e31820c6e23