Vroeger hadden veel mensen thuis een flesje tri, speciaal bedoeld voor het verwijderen van vlekken. Het werd vlekkenwater genoemd, maar was in feite een riskant oplosmiddel waarmee je goed kunt ontvetten.
Trichlooretheen of trichloorethyleen (TCE, tri) is een oplosmiddel met als brutoformule C₂HCl₃. Het is een kleurloze, niet ontvlambare, vluchtige vloeistof met een karakteristieke geur die lijkt op die van chloroform.
Het wordt vooral gebruikt in industriële toepassingen om te ontvetten en als grondstof voor andere chemische producten. Vroeger werd het veel gebruikt voor het chemisch reinigen van kleding.
Gezondheidseffecten
In Europa stond TCE al op de lijst van zeer zorgwekkende stoffen onder de REACH-verordening van de EU uit 2010. Vanaf april 2016 is de stof in de EU officieel verboden. De Amerikaanse EPA werkt aan een verbod voor de Verenigde Staten. Volgens de EPA-analyse (PDF, 335,18 kB) vormt het gebruik van TCE in dampontvetting een onredelijk gevaar voor de menselijke gezondheid, waaronder significante niet-kankerverwekkende risico´s door blootstelling.
Blootstelling aan een hoge concentratie van trichlooretheendampen kan een acute vergiftiging, coma of zelfs de dood veroorzaken. Langdurig of herhaaldelijk contact met de huid kan de huid overgevoelig maken en een eczeemachtige huidaandoening veroorzaken. In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw werd het als roesmiddel gesnoven.
Chronische blootstelling aan TCE bij dampontvetting kan tot ernstigere schadelijke gezondheidseffecten leiden, zoals:
- Toxiciteit voor de nieren (zoals nierschade en nierkanker)
- Significant risico op kanker (zoals nier- en leverkanker)
- Hartafwijkingen kunnen onomkeerbaar zijn en levenslang gevolgen hebben voor de gezondheid
- Ontwikkelingstoxiciteit, met inbegrip van hartafwijkingen bij de foetus in de baarmoeder
- Immunotoxiciteit (zoals systemische auto-immuunziekten, sclerodermie en huidaandoeningen met ernstige overgevoeligheid)
- Non-hodgkinlymfomen
- Effecten op het voortplantings- en hormoonstelsel (zoals afname van libido en potentie)
- Neurotoxiciteit (zoals trigeminusneuralgie)
- Toxiciteit voor de lever (functiebeperking en leverkanker)
- Irriterend voor huid en slijmvliezen
Nierkanker door trichloorethyleen: een casus
In 2015 bericht een artikel van Lee et al. over een Koreaanse man van 52 met nierkanker. De man had aanvankelijk een cyste in de nieren, ontdekt in 2003. In 2011 was de cyste zodanig gegroeid dat de nier verwijderd moest worden. Daarbij bleek sprake van een niercel-carcinoom.
Hij werkte sinds 1988 in de productie van auto-onderdelen. Aanvankelijk als polijster, later als verfspuiter. Hierbij kwam hij zonder persoonlijke beschermingsmiddelen in contact met allerlei stoffen, waaronder trichloorethyleen. Met name tijdens het polijsten was er aanzienlijke blootstelling bij het ontvetten.
Zijn geval werd door de Koreaanse instanties beoordeeld als werkgerelateerd. Dit was op basis van de aanzienlijke blootstelling aan TCE tussen 1988 en 1998 en de voldoende lange latentietijd tot 2003.
De volledige casus is te vinden online:
June-Hee Lee, Inah Kim, Hongdeok Seok, Inhyo Park, Jungho Hwang, Jae-Oh Park, Jong-Uk Won and Jaehoon Roh Case report of renal cell carcinoma in automobile manufacturing factory worker due to trichloroethylene exposure in Korea
Annals of Occupational and Environmental Medicine 2015 27 : 19