Allergische klachten van de longen kunnen in allerlei beroepen en werksituaties optreden. De veroorzakende stoffen en de biologische mechanismen kunnen verschillen. Er zijn relatief weinig allergenen waarnaar onderzoek is gedaan en veel details bekend zijn. Van de meeste bekende allergenen bestaat de informatie uit gevalsbeschrijvingen. Een Duitse groep onderzoekers heeft echter een mooi literatuuroverzicht gegeven van zeldzame en “exotische” long- en luchtweg-allergenen. Het artikel is online te lezen. Hieronder een samenvatting.
Type I reactie
Het artikel gaat over de ruim 250 allergenen die via de lucht worden ingeademd en dan een type I reactie opwekken. Bij een type I allergische reactie maakt het lichaam allergische antistoffen aan die zorgen voor een heftige reactie, vaak binnen een paar minuten nadat je in aanraking komt met de stof waar je allergisch voor bent. Een bekend voorbeeld van een type 1 allergie is hooikoorts.
Er zijn veel hoog-moleculaire allergenen zoals eiwitten en glycoproteinen die een immuunreactie van de aanmaak van IgE-antistoffen veroorzaken met klachten als rhinitis, conjunctivitis, astma etc. Daarnaast zijn er laag-moleculaire stoffen waarbij het vaak lastig is om de immuunreacties te onderscheiden van de niet-immuunreacties (chemisch irriterend, toxisch). Veel voorkomende allergenen zijn meel, meelproducten, rubberbestanddelen, eiwitten in de voedselbereiding en stof bij het werken met dieren en dierlijke producten.
Bakkerijproducten
Het meeste onderzoek is gedaan naar bakkersastma door meelstof van tarwe, rogge en gerst. Maar in de bakkerij zijn ook veel nieuwe producten geïntroduceerd waardoor het spectrum van allergenen nu veel breder is. Er zijn allergiegevallen beschreven voor boekweit, lupine-meel, soja-meel en tal van niet-meelproducten zoals enzymen en andere toevoegingen aan deeg. Verder kunnen ook niet-gewenste verontreinigingen zoals insecten en schimmels de oorzaak zijn van allergie in de bakkerijen.
Bloemen- en plantenteelt
In veel landen is dit in tegenstelling tot in Nederland een kleine en weinig bestudeerde sector. Hier komt onder meer pollenallergie meer voor, ten gevolge van blootstelling aan stuifmeel van bloemen, planten en fruitbomen. De onderzoekers noemen allergie voor chrysanten die in een studie onder 104 werknemers in de teelt van chrysanten bij 20% had geleid tot een verhoogde concentratie specifiek IgE.
Andere gewassen waarbij pollenallergie is gevonden zijn cyclamen, tulpen, fresia’s, gerbera’s, begonia’s, bloemkool en broccoli. Uit een studie van Hermanides et al. (2006) onder 54 bloemkool en broccolitelers, bleek dat 44% werkgerelateerde klachten had. Bij 43% was dit ook aantoonbaar met priktesten en 26% had specific IgE tegen Brassica oleracea pollen. Zes werknemers konden hun werk vanwege de klachten niet voortzetten.
Tomatenpollen (Solanum lycopersicum) en paprikapollen (Capsicum annuum) zijn belangrijke beroepsmatige allergenen in een Nederlands onderzoek onder 472 werknemers waarvan 50% werkgerelateerde klachten had. Bij 35% waren specifieke IgE’s tegen paprika aantoonbaar. Meer recente studies laten ook allergie tegen aardbeienpollen met mogelijke kruisreacties op gras- en berkenpollen. Ook allergie voor maïspollen komt voor, met name bij de handmatige stuifmeelapplicatie op de bloemen in de kassen.
Behalve pollenallergie is het ook mogelijk overgevoelig te worden voor andere delen van planten. Zo is er bijvoorbeeld allergie beschreven voor groene koffie (stof) en castor bonen (stof) en cichorei (stof). Hierbij is ook kruisreactie mogelijk met wortel en selderij.
Houtbewerking
Contact met hout kan leiden tot een allergie, maar dat is vaker van de huid dan van de luchtwegen. Het vaststellen van allergie voor houtstof is vaak moeilijk door het ontbreken van goede test allergenen. Het meeste onderzoek is gedaan naar rood cederhout (plicatic acid), een laag-moleculair allergeen. De tropische houtsoort Abachi bevat veel eiwitten en is een allergeen voor type 1 reacties. Dat geldt ook voor de
Robinia pseudoacacia, een valse acacia die nogal eens wordt gebruikt als vervanging voor teak hout. Het hout van deze boom, die in het Engels wordt aangeduid met “black locust” heeft ook bij werknemers al geleid tot type 1 reactie allergie met specifieke IgE antilichamen.
Visvangst en visverwerking
Contact met vis en vis-eiwitten komt voor bij alle beroepen van vissers, viskwekers, vishandelaren, vistransport, visverwerking, catering, wetenschappers en laboratoriummedewerkers. Zelfs mensen die schelpen vermalen of er juwelen en andere kunstproducten van maken kunnen een allergie ontwikkelen voor vis of schaaldieren. Beroepsmatige longexpositie betreft vaak inhalatie van stof, damp of bio-aerosolen bij het schoonmaken, snijden, koken of drogen van vis.
In het Duitse literatuuroverzicht zijn 33 artikelen opgenomen gepubliceerd tussen 2000 en 2009 naar beroepsmatige luchtweg-allergieën voor vis, schelp en schaaldieren. De prevalentie van beroepsastma varieert in de studies van 2-35%. Er zijn geen specifieke inhalatie-allergenen voor luchtwegallergie geïdentificeerd, hoewel tropomyosine, een spiereiwit van schaaldieren, een potentiële kandidaat is. Kruisreacties met huisstof zijn mogelijk. Daarnaast is de visparasiet Anisakis simplex een mogelijk beroepsmatig belangrijk allergeen in de visverwerking. In deze sector is een geval van een type IV huidallergie en een type I allergisch astma beschreven.
Behalve vis, schelp en schaaldieren, kunnen ook insecten leiden tot allergische luchtwegaandoeningen. Het hemoglobine van de chironomide larven (Chironomidae of in het Nederlands dansmuggen) zijn potente allergenen voor viskwekers en mensen met een aquarium. Uit een flink aantal studies blijkt dat gemiddeld 20% van de blootgestelde mensen overgevoelig worden in contact met de larve of de mug.
Ander beroepsmatige allergenen
Bij contact met dieren kunnen allergenen van het haar van het vee of van mijten een luchtwegallergie veroorzaken. Er bestaat ook een allergie voor eiwitten van de huisvlieg (musca domestica) met specifieke IgE-antilichamen. Bij een teler van sprinkhanen (locust) voor het voeden van reptielen werd een beroepsastma voor een sprinkhaan allergeen beschreven. Verder zijn er allergieën beschreven ten gevolge van enzymen die in de industrie worden gewonnen uit schimmelculturen: bijvoorbeeld phytase uit de Aspergillus niger of lipase uit Rhizopus oryzae in de farmaceutische industrie. Ook werd in een farmaceutisch bedrijf een allergie voor maïzena vastgesteld.
Bij het produceren, verpakken en vervoeren van goederen komen veel potentiële bronnen van allergie voor. De lijst van mogelijke allergenen is lang en bevat bijvoorbeeld de schimmel Penicillium camemberti en gedroogde chilipeper, knoflook en uienpoeder.
Ongeveer 140 laag-moleculaire stoffen kunnen beroepsastma veroorzaken. De belangrijkste groep in geïndustrialiseerde landen zijn de diisocyanaten en zure anhydraten. Verder zijn inmiddels ook luchtweg-allergieën vastgesteld voor platiumzouten en iridium.
Veranderingen in werk en werkprocessen en de introductie van nieuwe technologie met gebruik van nieuwe stoffen zal onvermijdelijk leiden tot het opkomen van nieuwe allergenen en dus van nieuwe bronnen van overgevoeligheid
Bron
Raulf-Heimsoth, M., Sander, I., Kespohl, S., van Kampen, V., & Brüning, T. (2017). Rare and new occupational inhalant allergens. Allergologie select, 1(1), 65-70. doi:10.5414/ALX01372E
Lees ook